David Bailey van de universiteit van Toronto
Een grote klacht van de politiek en ook het grote publiek is dat ‘de wetenschap’ geen zekerheid biedt. Anderen, zoals aardopwarmingssceptici en kwakzalvers, maken daar misbruik van. Zeker is dat wetenschappelijke zekerheid in complexe systemen onhaalbaar is, heeft onderzoeker David Bailey van de universiteit van Toronto aannemelijk gemaakt. We hebben het dan over medicijnen, deeltjesfysica, maar ook over het menselijk gedrag. “Dat heeft te maken met het onderschatten van de kans op aanzienlijke afwijkingen in de resultaten”, zegt hij.
Bailey bekeek 42 000 metingen van 3200 variabelen: van de metingen van de elektronmassa tot koolstofdatering van een monster. Hij vond daarbij dat abnormale waarnemingen honderduizend keer vaker voorkomen dan verwacht wordt. “De kans op grote verschillen daalt niet exponentieel zoals je zou verwachten in normale klokfunctie.”
Bailey stelt dat onderzoekers op veel terreinen een goede inschatting maken van de grootte van typische meetfouten, maar dat ze de kans op grote fouten onderschatten. Dat zou volgens hem zelfs een onvermijdelijk gevolg (kunnen) zijn van de complexe aard van veel wetenschappelijk onderzoek. “Wanneer metingen steeds nauwkeuriger worden, dan doen steeds kleinere dingen er toe. Als twee metingen overeenkomen, dan ben je blij. Zo niet dan moet je iets uitzoeken. Dan vind je een oorzaak. Of niet en dat vermindert je vertrouwen in het resultaat.”
Onderzoekers hebben ook niet eindeloos tijd en middelen. Zo zou je experimenten met duizenden mensen willen doen, maar je je bepalen tot misschien wel tientallen. “Je begint met een resultaat van allen bij elkaar. Dan kun je je afvragen of er verschil is tussen mannen en vrouwen of mensen met verschillende achtergrond of nationaliteit. Zo wordt die groep in steeds kleinere stukken opgedeeld en groeit de kans dat er iets mis gaat.”
Natuurkunde niet beter
Die waarheid geldt niet alleen voor medisch onderzoek of andere vakgebieden waarbij de mens centraal staat, maar ook voor een als exact beschouwde wetenschap als natuurkunde, stelt de onderzoeker. Aangezien in de natuurkunde de onzekerheden beter te kwantificeren zijn, weten natuurkundigen echter waarschijnlijk beter dan mensonderzoekers wat ze kunnen verwachten. Dat heeft er, denk ik dan, alles mee te maken dat een natuurkundigen de omstandigheden veel beter in de hand kunnen houden dan iemand die mensgerelateerde wetenschap bedrijft.
Bailey: “Wetenschappers willen altijd de nauwkeurigste resultaten, maar hun verwachtingen zouden gezien dit onderzoek wel wat mogen worden bijgesteld.” Hij hoopt dat mede door zijn onderzoek wetenschappers wat beter hun gegevens zullen analyseren, met meer aandacht kijken naar nieuwe resultaten en zuinig zijn met hun verwachtingen. “Het is bijna onmogelijk te voorkomen dat je er hier of daar naast zit.”
Bron: Science Daily