Omslag van een in 2009 verschenen boek
In het open wetenschappelijke tijdschrift PLOS One is al in oktober vorig jaar (sorry mensen) een artikel verschenen van de Hongaarse taalkundige András Komai, waarin hij stelt dat minder dan 5% van de huidige 7000 talen (=350) die er nu wereldwijd gesproken worden de opstap maken (hebben gemaakt naar het digitale tijdperk. Talen zouden volgens een melding van het project Bedreigde talen in een niet eerder gezien tempo verdwijnen. Volgens Komai is dat de schuld van internet. We zouden in de toekomst liever, zeg, Frans spreken dan Madinka, dat gesproken wordt door 1 miljoen West-Afrikanen. Eerder waren er juist berichten dat internet voor veel kleine talen een reddingsboei zou zijn. Wie het weet mag zijn vingers opsteken.
Een taal verdwijnt doordat de sprekers van die taal uitsterven, maar ook doordat mensen hun eigen taal verruilen voor een andere, dominantere taal. Volgens de Verenigde Naties worden talen door allerlei invloeden bedreigd zoals militaire, economische, godsdienstige of culturele onderdrukking. Dat zijn zaken van buitenaf. Er spelen echter ook interne factoren, zoals de bejegening van de eigen taal. Beide effecten zouden volgen Komai versterkt worden door internet. Het begint met een verlies van functie en status, zoals je in Nederland ook ziet gebeuren in onderwijs en bedrijfsleven. Uiteindelijk verstaat de jongere generatie de oudere nog wel, maar is zelf inmiddels al op een andere taal overgegaan. Dan naakt de dood van (weer) een taal.
Volgens Komai zijn 250 goed gepositioneerd op het wereldwijde web. Nog eens 140 zitte er op het randje. Van de 7000 zullen er over honderd jaar misschien 2500 overblijven in de klassieke betekenis, maar veel minder als je kijkt naar de aanwezigheid op het web. Een goede test daarvoor is de Wikipedia. Geen Wikipedia, dag taal. Er zijn 533 Wikipedia’s aangemeld, maar nog niet de helft daarvan is ook actief. Komai schat dat niet meer dan eenderde het absolute minimum van vijf actieve gebruikers zal halen. Als je zaken wilt doen, dan gebruik je Engels, Frans, Italiaans, Duits, Spaans, Chinees, Japans of Koreaans of een taal van oude koloniale mogendheden als Russisch, Nederlands of Portugees, zegt Komai. Niet op het web, geen prestige. Arabisch is voor Komai een buitenbeentje. Het is in grootte de vijfde taal van de wereld, maar het lijkt de digitale boot gemist te hebben volgens de normen die Komai hanteerde toen hij zijn onderzoek deed (Apple moest de taal ondersteunen; een opmerkelijk criterium).
Buiten die 250 overlevers zal het bergafwaarts gaan, denkt de onderzoeker. Ross Perlin van Al Jazeera America denkt dat veel van de afwezigheid van talen op internet te maken heeft met wat er geschreven is. Volgens de taaldatabank Ethnologue zou er van meer dan 3500 van de ruim 7100 levende talen niks op schrift zijn gesteld. 96% van de talen wordt door 4% van de wereldbevolking gesproken. Zo’n taal komt in ernstig gevaar als die door minder dan 10 000 mensen gesproken wordt.
Komai lijkt de afgang te betreuren. “Elke taal weerspiegelt een uniek wereldbeeld, dat weergeeft hoe een taalgemeenschap zijn problemen heeft opgelost en zijn denken, zijn filosofie, zijn manier van uitdrukken heeft geformuleerd.” Perlin is niet zo somber als Komai. Zoals gesteld is het verhaal al een paar maanden geleden verschenen, maar ik en mijn bron hebben dat kennelijk gemist.
Bron: Onze Taal