Is de met GSK2656157 aangeduide verbinding de in dit artikel aangeduide geheimzinnige stof? (afb: Medicinal Chemical Letters)
Met de ontdekking van een chemische stof die het afsterven van hersencellen voorkomt is er enige hoop ontstaan om ooit een geneesmiddel/-wijze te ontwikkelen voor ziektes als die van Alzheimer, Parkinson en Huntington. Voorlopig is daar nog geen sprake van, maar onderzoekers van de universiteit van Leicester hebben het bij muizen voor elkaar gekregen het afsterven tegen te gaan. Het zou voor het eerst zijn dat dat aftakelingsproces in de hersenen is gestopt in dierproeven.
De onderzoekers hebben zich gericht op het natuurlijk afweersysteem van de hersencellen. Als een cel wordt ‘gekaapt’ door een virus, dan probeert dat de cel virale eiwitten te laten maken. De cel reageert daarop door de eiwitproductie nagenoeg stil te leggen om verspreiding van het virus te voorkomen. Bij zogeheten neurodegeneratieve ziektes (Alzheimer e.d.) worden verkeerd gevormde eiwitten aangemaakt. Dat leidt tot dezelfde afweerreactie, maar met ernstiger gevolgen. Cellen sterven af en daarmee worden hersenfuncties zoals geheugen en beweging aangetast. Dat proces zou zich voordoen bij alle neurodegeneratieve ziektes.Dan komt de gedachte op dat als je dat proces kan stoppen je voor een groot aantal hersenziektes een therapie zou hebben. De onderzoekers gebruikten een stof die voorkwam dat de cellen in de afweemodus raakten en stopten daarmee het aftakelingsproces van de hersenen. De proefdieren, muizen, hadden geen Alzheimer of een van de genoemde ziektes maar een daarmee enigszins vergelijkbare
prionziekte, waarbij geheugen en beweging achteruit gaan en de muizen binnen 12 weken sterven. Als ze die geheimzinnige stof kregen toegediend, dan stopte de degeneratie. Onderzoekster
Giovanna Mallucci noemde dat tegenover de BBC buitengewoon. “Die stof is in staat geweest de neurodegeneratie geheel te stoppen. Het is niet iets wat je mensen zou geven, maar het betekent dat het kan. Dit is een begin.” De onderzoekers hebben het middel ook uitgeprobeerd bij andere hersenziektes, maar daarvan zijn de resultaten nog niet bekendgemaakt. Overigens heeft de therapie wel bijeffecten. De behandelde muizen ontwikkelden een lichte vorm van suikerziekte en verloren gewicht. Dat gewichtsverlies van 20% maakte het, volgens het Duitse blad Der Spiegel, noodzakelijk die muizen volgens de dierproefetiquette te doden (beesten moeten niet onnodig lijden), zodat niet kon worden bekeken of het effect van de ‘remmer’ een blijvend positief effect heeft op de hersens.
Witte-stofvezels in de hersenen (foto: BBC)
Wat die geheimzinnige stof was, vertelt het BBC-verhaal niet. De samenvatting van het Science-artikel geeft aan dat het om een stof gaat die het enzym PERK (een kinase) remt. PERK speelt een belangrijke rol in het op gang brengen van de afweerreactie van de cel tegen virussen en verkeerd gevouwen eiwitten. Een ander artikel In Medicinal Chemical Letters spreekt over een stof die aangeduid wordt met GSK2656157, die remmend werkt op PERK. Daarbij ging het overigens niet om hersenziektes maar om kanker. Der Spiegel meldt dat het om GSK2606416 gaat, een stof die door het farmabedrijf GlaxoSmithKline (GSK) is ontwikkeld en geoctrooieerd. Een werknemer van het bedrijf heeft aan het onderzoek mee gewerkt, maar het is betaald door de Britse medische onderzoeksraad. Der Spiegel stelt ook dat een groot probleem bij de therapie natuurlijk is dat PERK ook in andere cellen in het lichaam zijn, normaal, heilzame werk verricht. Ook daar zou een oplossing voor verzonnen moeten worden door, bijvoorbeeld, de remmer alleen aan te bieden aan de defecte hersencellen. Kortom: we zijn er nog lang niet…
Bronnen: BBC, Der Spiegel
