Het wormpje C. elegans wordt vaak als ‘diermodel’ gebruikt

Orders en tegenorders, het blijft martelen met de wetenschap rond voeding. Ooit hadden wetenschappers gemeten dat honing alleen maar uit suiker bestond en dus onmogelijk een positief effect op de gezondheid zou kunnen hebben. Een paar jaar later bleken andere onderzoekers (met betere analyseapparatuur, denk ik) wel degelijk stoffen in honing aan te treffen die ‘gezond’ zouden kunnen zijn. Vrije radicalen, agressieve vormen van moleculen en atomen, werden altijd gezien zo niet als aanstichter, dan wel tenminste als versneller van veroudering. Vitaminen, anti-oxidanten, zouden de negatieve kanten van vrije radicalen inperken. Nu zou blijken dat vrije radicalen juist veroudering bestrijden, terwijl inmiddels de anti-oxidanten in de beklaagdenbank zijn terechtgekomen. Het kan verkeren. Overigens moet ik er wel bij vertellen dat dat geldt voor wormpjes (Caenorhabditis elegans).

Vrije radicalen zijn niet eng. Ze komen veelveeldig in ons lichaam voor en zijn nodig in dat hele ingewikkelde proces dat leven heet. Een molecuul of atoom wordt radicaal genoemd als dat een ongepaard elektron heeft. Meestal komt dat er op neer dat die verbinding erg reactief is (graag en fel reageert met andere verbindingen). Dat kan schade opleveren aan ons erfgoed (DNA) of aan de moleculaire werkpaarden in ons systeem, de eiwitten. Kortom, de gedachte is (of was) dat die vrije radicalen met anti-oxidanten in bedwang zouden moeten worden gehouden, met vitamines, dus.
Siegfried Hekimi van de Canadese McGill-universitéit denkt echter dat radicalen gunstig voor ons zijn. Hij baseert zich daarbij op onderzoek bij wormpjes, waar de positieve effecten van radicalen op de levensduur zouden zijn bewezen.
In het onderzoek speelde de apoptose, de geprogrammeerde celdood, een rol. Apoptose is een beschermingsmechanisme waarbij zieke of aangetaste cellen ‘zelfmoord’ plegen. Dat mechanisme is bekend bij hogere dieren, maar zou voor het eerst bewezen zijn ook te bestaan bij het bekende proefdier, de worm C. elegans. Onder bepaalde, stressvolle omstandigheden wordt, gestimuleerd door vrije radicalen, in samenwerking met het eiwit CED-13, die geprogrammeerde celdood afgewend. Dat proces zou er voor zorgen dat de mitochondriën, de ‘energiecentrale’ van de cel, hun werk blijven doen. Dat zou betekenen dat door toedoen van vrije radicalen, de cellen beter gewapend zijn tegen stress en dat die daardoor dus langer leven: het tegendeel dus van veroudering.

Hoe je van dat mechanisme gebruik zou kunnen maken om veroudering tegen te gaan is nog duister. De onderzoekers denken dat hun ontdekking ook van nut kan zijn voor de bestrijding van hersenziektes zoals Alzheimer. Het vergroten van de levenskansen van cellen in stressvolle omstandigheden zou het aftakelingsproces, waarvan bij die neurodegeneratieve ziektes sprake is, kunnen vertragen. Het lijkt me zinnig eerst eens te laten zien of de truc ook werkt bij de cellen van hogere diersoorten.

Bron: Futura-Sciences