De 2°C-grens voor aardopwarming is met het akkoord van Parijs onhaalbaar (afb: New Scientist)
Zes wetenschappers (Christiana Figueres, Hans Joachim , Schellnhuber, Gail Whiteman, Johan Rockström, Anthony Hobley en Stefan Rahmstor) betogen in Nature dat wij aardlingen nog drie jaar de tijd hebben om ons klimaat te ‘beschermen’. Ze leveren meteen een zespuntenplan mee om de stijging van de groei van de broeikasgasuitstoot in 2020 te keren.
De afgelopen drie jaar is de uitstoot van kooldioxide, ontstaan door het verstoken van fossiele brandstoffen, aan het afvlakken. Dat is een teken dat er op dit terrein het een en ander gebeurt, betogen de zes. Landen, waaronder ook de VS, vervangen koolstof door aardgas en bevorderen het gebruik van hernieuwbare bronnen. Eind 2015 is er een klimaatakkoord gesloten in Parijs.
Volgens de auteurs is de overgang naar koolstofarme of koolstofloze technologie goed op gang gekomen, maar het zal nog wel een tijdje duren voordat we helemaal van koolstof af zijn. Bovendien heeft de Amerikaans president Trump aangekondigd dat dat land zich in 2020 uit het klimaatakkoord terugtrekt. Dat zou te weinig aan milieuproblemen doen, vond Trump.
2020 wordt volgens het zestal een belangrijk jaar. Dat heeft volgens hen meer te maken met natuurkunde dan met politiek. Volgens een recent rapport zou de uitstoot ook na 2020 blijven stijgen of ten minste op hetzelfde niveau blijven. Dat maakt de doelstelling van het Parijse akkoord onhaalbaar (de 2°C-grens als maximum). Vandaar dat het zestal komt met een plan om wel dat doel te verwezenlijken: Actie 2020. Daarmee zou de broeikasgasuitstoot na 2020 moeten dalen. Verlaging van die emissies is een immense taak, weten de wetenschappers, maar die is niet alleen noodzakelijk, maar ook haalbaar, stellen ze.
Koolstofkrediet
De auteurs vinden dat we bij het terugdringen van de kooldioxideuitstoot snel moeten handelen (afb: Nature)
De auteurs goochelen wat met cijfers. Zo zou, gegeven de Parijse doelstelling, de mensheid nog een ‘koolstofkrediet’ hebben van tussen de 150 en 1050 gigaton CO2. Bij de huidige jaaruitstoot van 41 Gton zou de ondergrens (die 105 Gton) in vier jaar zijn overschreden en over 15 jaar het gemiddelde ( 600 Gton).
Als we ons krediet hebben opgesoupeerd, zouden we onmiddellijk de emissies op nul moeten brengen en dat lijkt wat al te veel gevraagd. Het is duidelijk dat een geleidelijker terugdringing realistischer is.
De auteurs van het stuk in Nature zijn ondanks alles nog steeds optimistisch: ze stellen dat het nog steeds mogelijk is de temperatuurdoelstelling van Parijs te halen, vooropgesteld dat die emissies vanaf 2020 gaan dalen.
Het goede nieuws is dat het nog steeds mogelijk is om de temperatuurdoelstellingen van Parijs te ontmoeten als de uitstoot in 2020 gaat dalen, stellen ze.
Ontkoppeling
De truc is ontkoppeling tussen broeikasgasuitstoot en economie, tussen productie en consumptie. Het lijkt er op dat die al in gang is gezet. In de VS daalde de uitstoot met 3%, terwijl het bruto-nationaalproduct met 1,6% steeg, in China daalde de uitstoot met 1% bij een bnp-stijging van 6,7%. Dat zegt nog niet veel, maar zou het begin van een lente kunnen zijn.
Volgens het Internationale Energieagentschap (IEA) is veel nieuwe energie duurzame energie. Zo zou in de EU in 2016 wind- en zonne-energie meer dan driekwart van het nieuw opgestelde vermogen uitmaken. In de VS was bijna tweederde van de nieuwe energievoorziening gebaseerd op hernieuwbare technologie.
De IEA voorspelt dat in 2020 duurzame energieopwekking in meer dan een kwart van de elektriciteitbehoefte zal voorzien. Dat is maar een paar procentpunten hoger dan in 2015 (toen 23,7%), maar volgens de auteurs vertekenen die cijfers de snelle ontwikkeling.
Volgens een rapport (pdf-bestand) van het internationale agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA) en de IEA zullen de activiteiten om de klimaatverandering te stoppen 19 biljoen dollar kosten (een kleine € 17 miljoen). De IEA heeft becijferd dat het Parijse klimaatakkoord tot 2050 13,5 biljoen dollar of meer zal kosten (bijna € 12 biljoen).
Het zespuntenplan
Om de ontwikkelingen meer handen en voeten te geven hebben de auteurs, samen met andere collega’s een zespuntenplan bedacht met 2020 als omslagjaar.
1) Energie: Hernieuwbare bronnen moeten in 2020 ten minste 30% van de stroombehoefte leveren. Na 2020 mogen er geen kolencentrales meer bij komen en worden bestaande kolencentrales stilgelegd.
2) Infrastructuur: Steden en landen moeten plannen ontwikkelen om gebouwen en infrastructuur uiterlijk in 2050 ‘koolstofvrij’ te maken met een jaarlijkse begroting van 300 miljard dollar (€ 260 miljard). Elk jaar zou het koolstofaandeel met 3% moeten worden teruggedrongen.
3) Vervoer: De auteurs mikken op 15% elektrische auto’s (nu 1%) van nieuwe aankopen. Ook zou het openbaar vervoer moeten worden bevorderd, zouden de vrachtwagens 20% zuiniger moeten worden en de vliegtuigen 20% minder broeikasgassen moeten uitstoten.
Ik zou zeggen: weg met de auto’s. In steden alleen nog maar openbaar vervoer, fietsen en een groen vrachtvervoer.
4) Landgebruik: Uiteraard moeten we volgens de auteurs af van de vernietiging van bossen en moeten we weer meer bossen aanplanten. Ontbossing en landgebruik zijn verantwoordelijk voor eenachtste van de broeikasgasemissies. Ook zal de landbouw aanzienlijk groener moeten worden. Daar is, zeg ik en niet de auteurs, een vrij simpele oplossing voor: stap af van de productie van vlees.
5) Industrie: De zware industrie zal zijn emissies in 2050 moeten hebben gehalveerd. Koolstofintensieve bedrijven, zoals de staalindustrie, (petro)chemie en cementbedrijven stoten meer dan eenvijfde van de kooldioxide uit, buiten hun stroom- en warmtebehoefte (schrijft het zestal).
6) Geldwereld: De financiële sector zal moeten heroverwegen hoe het zijn geld gebruikt. Er zal jaarlijks 1 biljoen dollar (€ 900 miljard) voor klimaatactiviteiten nodig zijn. Het meeste daarvan zal van bedrijven komen. Instellingen als de wereldbank zullen moeten vergroenen.
Wetenschap
De auteurs vinden dat er in dit proces een grote rol is weggelegd voor de wetenschap. Het is nog wel een puntje hoe je wetenschappelijke kennis overbrengt. Wereldleiders hebben daar een belangrijke taak in. De auteurs halen de Franse president Macron als lichtend voorbeeld aan.
Voorts zullen we de huidige initiatieven rap moeten doorvoeren en uitbreiden. Alle landen zouden moeten streven naar een puur groene energieopwekking. Daarbij vindt het zestal dat we optimisme moeten aanmoedigen: het onmogelijke is geen feit, maar een houding. Succesverhalen zouden moeten worden gedeeld. Dat klinkt wat mij betreft wat al te Jehova-getuigeachtig, maar zonder geestdrift komt meestal maar weinig tot stand.
De auteurs vinden de komende G20-bijeenkomst in Hamburg een uitgelezen gelegenheid om de zes ‘mijlpalen’ te bespreken en mee te nemen in de klimaatplannen. Dat zou het volgende jaar tot een actief klimaatjaar moeten maken. Ook zullen de leiders van de twintig leidinggevende economieën de aanbevelingen van de werkgroep financiële gevolgen van de klimaatacties moeten overnemen, vinden ze, en wel snel.
Ook lagere overheden zullen moeten helpen de gang er in te houden of zelfs aan te zwengelen. Er is al een plan van veertig wereldsteden: Deadline 2020, dus, is het idee van de auteurs, hoeft niemand het wiel meer uit te vinden.
Er zijn nog steeds mensen, besluiten ze, die hun kop in het zand steken en de risico’s op klimaatverandering ontkennen, maar er zijn er veel meer die de dadenloosheid willen verdrijven. “Blijf optimistisch en ga samen aan de slag!” Het is allemaal heel goed bedoeld, denk ik, maar of dit verhaal nou de wereld zal aanmoedigen tot een wild ‘klimaatenthousiasme’ lijkt me twijfelachtig.
Bron: Nature