Cirkelt er nog een grote planneet rond de zon?

Kuipergordel en Oortwolk

De Kuipergordel ligt tussen de 30 en 55 AE (1 AE is ongeveer 150 km) van de aarde, binnen de Oortwolk (afb: WikiMedia Commons)

Het ons zonnestelsel neemt maar een piepklein deeltje van het heelal uit, maar zelfs van dat piepkleine deeltje lijken we nog langs niet alles te weten. Aan de grenzen van dat stelseltje lijkt zich nog een planeet op te houden, die pakweg de massa van de aarde zou hebben. Lees verder

Stervende ster ‘vreet’ planeet op

Rode reus

Rode reus in vergelijking met de zon (afb: WikiMedia Commons)

Voor het eerst zouden astronomen hebben gezien dat een stervende cel (rode reus) een om hemhaar heen cirkelende planeet heeft verzwolgen, een scenario dat ook onze aarde te wachten staat als de zon in zijn stervensfase uitdijt tot een rode reus. Dat gebeurde in een sterrenstelsel zo’n 12 000 lichtjaren hier vandaan. Lees verder

Marssonde licht binnenste van de rode planeet door

Binnenste van aarde, Mars en maan

Het binnenste van aarde, Mars en maan (afb: Irving et. al/PNAS)

Aan de hand van seismische golven die een planeet ‘doorkruisen’ kan je opmaken hoe het binnenste van een hemellichaam er uit ziet. Nu hebben onderzoeksters rond Jessica Irving van de universiteit van Bristol aan de hand van metingen van de NASA-sonde InSight een beter zicht op dat binnenste gekregen. De kern van Mars is, anders dan die van de aarde, geheel vloeibaar en zou naast ijzer een aanzienlijk groter deel (zo’n 20%) lichtere elementen bevatten zoals zwavel, koolstof, zuurstof en waterstof dan de aarde (geschat op zo’n 10%). De Marskern blijkt ook wat kleiner te zijn dan tot nu toe aangenomen. Lees verder

Magneetveld rond planeet van YZ Ceti ontdekt

Aardmagneetveld

Het aardmagneetveld vervormt door de kracht van de zonnewinden (afb: WikiMedia Commons)

YZ Ceti b is een planeet op zo’n twaalf lichtjaren van de zon/aarde verwijderd zou mogelijk een beschermend magneetveld hebben. Zo’n beschermend magneetveld en het hebben van een atmosfeer op een planeet zijn cruciale voorwaarden voor het bestaan van leven op een planeet. Lees verder

We zien steeds sneller minder sterretjes

Zichtbaarheid nachthemel

De waarnemingen van Globe-at-Night-deelnemers als functie van de nachthelderheid (SB) in 2014. NELM is de met het naakte oog bepaalde grootte van de zwakste ster aan het firmament op enig waarnemingsmoment (afb: Kyba et. al.)

Op basis van 50 000 waarne-mingen kwamen onderzoekers onder aanvoering van Christopher Kyba  van het aardonderzoeks-centrum in Potsdam (D) tot de conclusie dat we steeds minder sterren zien: zo’n 10% per jaar. Dat heeft alles te maken met wat inmiddels ‘lichtvervuiling’ wordt genoemd. Je hoeft er maar een nachtopname van Europa van nu voor te zien en die te vergelijken met, zeg, eentje van 2000. Dan is The Globe at Night (De aarde ’s nachts) een handige zoekplek/-toep. Lees verder

Higgsboson tien jaar geleden ontdekt maar nog veel open vragen

Proton/proton-botsing

De proton/proton-botsing waaruit het bestaan van het Higgs-deeltje kon worden afgeleid (foto: CERN)

Tien jaar geleden werd het Higgsdeeltje voor het eerst waargenomen. Dat zou zorgen voor de massa van materie. In de tussentijd hebben vooral onderzoekers rond de grote hadronbotser (LHC) dit boson aan een nadere inspectie onderworpen. Een van de grote vragen was of het deeltje netjes volgens de theorie met andere deeltjes wisselwerkt. Met krachtdeeltjes als fotonen, W- en Z-bosonen was geconstateerd bij de ontdekking, gebeurt dat al. In 2016 lukte het met materiedeeltjes als quarks en leptonen. In 2018 werd ook de wisselwerking met de topquark vastgesteld. Toch zijn lang niet alle vragen beantwoord. Lees verder

Geheim 2000 jaar oude ‘computer’ Antikythera opgelost (?)

Antikythera-planetarium

Restanten van het oorspronkelijke Antikythera-planetarium (afb: WikiMedia Commons)

Onderzoekers denken het geheim van een tweeduizend jaar oud mechanisme van een astronomische ‘rekenmachine’, aangeduid met Antikythera, te hebben opgelost. Het ding werd in 1901 opgedoken in de zee in buurt van het Griekse eiland Antikythera en is te bewonderen in het archeologisch museum in Athene. Lees verder

Verstrengeling zou via ‘kosmisch dobbelen’ zijn bevestigd

William Herschel-telescoop en de Telescopio Nazionale Galileo

De William Herschel-telescoop op La Palma bij een ander experiment

Verstrengeling is een van de vele eigenaardigheden van de kwantummechanica, waar geen klassieke verklaring voor bestaat. Er is al verschillende malen aannemelijk gemaakt dat die verstrengeling geen ‘spookbeeld’ is. Nu lijkt het er op dat onderzoekers onomstotelijk hebben aangetoond dat die verstrengeling niet te verklaren is door mazen in de proefopzet. Ze gebruikten daarbij het licht van quasars als ‘kosmische toevalsgeneratoren’ of ‘dobbelstenen’ en twee telescopen op het Canarische La Palma (de William Herschel-telescoop en de Telescopio Nazionale Galileo) als ontvangst- en meetstation. Lees verder

‘Negatieve massa’ gemaakt

Vloeistof met negatieve massa

In de grafiek (a) het Bose/Einsteincondensaat met negatieve massa. In b) het condensaat in de tijd (ms) (afb: Phys.Rev. Letters)

Ik weet niet wat ik me daarbij moet voorstellen, maar het bericht gaat dat natuurkundigen van de universiteit van (de staat) Washington een vloeistof hebben gemaakt met een ‘negatieve massa’. Als je daar tegenaan duwt dan heeft die vloeistof niet de neiging in de duwrichting te bewegen, maar daar juist tegenin. Overigens zal je dat niet snel proberen, want de vloeistof is afgekoeld tot vlak boven het absolute nulpunt. Lees verder

Was het licht sneller tijdens de oerknal?

Oerknal en de onbegrensde lichtsnelheid

Vlak na de oerknal moeten de omstandigheden zo extreem zijn geweest dat de lichtsnelheid geen grens kende, is een theorie

Een dikke eeuw geleden achten de natuurkundigen af, op een paar dingetjes na. Nu lijkt de natuurkunde klap op klap te moeten incasseren. Is net de zwaartekracht-theorie op scherp gezet of er wordt gemorreld aan de grenzen van de lichtsnelheid. De inflatietheorie is niet de enig mogelijke verklaring voor de opmerkelijke gelijkmatige temperatuur van de kosmische achtergrondstraling. Een niet eens zo nieuwe theorie gaat uit van een veel grotere lichtsnelheid dan nu op het moment van de oerknal. Nu geven de bedenkers daarvan ook aan hoe die theorie te toetsen is. Het moet toch niet gekker worden? Lees verder