Het schijnt makkelijker te zijn dan ik dacht, een goed geheugen kweken. De technieken die geheugenkampioenen gebruiken om honderden woorden of getallen te onthouden in een paar minuten tijd, zou door iedereen aangeleerd kunnen worden. Na een cursus van zes weken verdubbelden proefpersonen hun beste resultaat in geheugentests. Hersenscans zouden hebben aangetoond dat door oefening je hersens meer gaan werken als die van geheugenreuzen.

Geheugenkampioenen zijn in staat om in een korte tijd veel al of niet nutteloze informatie in hun geheugen op te slaan. Om uit te zoeken hoe ze dat doen nodigde Martin Dresler van de Radboud-universiteit in Nijmegen 23 van de ’s werelds 50 topgeheugens uit om mee te werken aan een onderzoek.
De hersens van die geheugenreuzen werden gescand op zoek naar kenmerken die hun hersens onderscheiden van die van gewone mensen. Dresler zag niets bijzonders. Er waren geen bijzondere delen aan te wijzen of verbindingen die groter of anders waren. Wel zag hij met functionele mri dat de activiteit in de hersendelen die met geheugen en beeldverwerking te maken hebben andere patronen vertoonde dan normaal als de ‘reuzen’ niet echt ergens mee bezig waren.

Strategie

De strategie die bijna alle topgeheugens gebruiken is de ‘routemethode’. Daarbij stellen ze zich een route in een bekende omgeving voor en koppelen de geleerde informatie met bepaalde punten op die route. Om het geleerde weer naar boven te halen hoeven ze ‘alleen’ die route maar af te leggen om het geleerde te kunnen reproduceren. Dresler: “Op een enkele uitzondering na vertelden ze dat ze niet als wonderkinderen geboren waren, maar dat ze zich de strategie hadden eigen gemaakt. Alleen met die strategie kunnen ze op hoog niveau presteren.”

Vervolgens haalde Dresler 51 vrijwilligers in huis die nooit hadden geprobeerd hun geheugen te verbeteren. Hij wilde zien of zij konden wat de geheugenwonders zich hadden aangeleerd.
De groep werd in drieën gesplitst. Een groep werd de routemethode aangeleerd. Die kreeg daar zes weken lang 30 minuten per dag les in. De tweede groep werd gevraagd voor een korte tijd zo veel mogelijk informatie op te slaan, zonder dat ze daarbij een strategie of techniek kregen aangereikt. De derde groep deed niks en was dus de controlegroep. 17 man per groep lijkt me wel erg weinig om daar stevige uitspraken aan te kunnen verbinden, maar alla.
Aan het begin van het onderzoek konden de proefpersonen 26 tot 30 woorden onthouden uit een lijst van 72. Na zes weken was de score bij de eerste groep gestegen met nog eens 35, eenverdubbeling. De andere twee groepen scoorden maar iets beter.

Dresler ging door en bekeek ook de hersens van de 51 proefpersonen. De hersens van de 21 van de routemethode zouden meer overeenkomsten vertonen met die van de geheugenreuzen dan die van de andere twee groepen. Hoe meer ze daar op leken, hoe hoger hun score. Vier maanden later scoorden de routegebruikers nog altijd beter dan de andere twee groepen.

Te leren

“Zo zie je dat de methode die de beste geheugens gebruiken en waar ze hun vaardigheid op baseren, is aan te leren”, zegt Dresler. “Daardoor worden de hersens veranderd, waarmee die meer op die van geheugenkampioenen gaan lijken.”

Henry Roediger van de Washington-universiteit in St Louis (VS) vindt het onderzoek ‘indrukwekkend’. Hij denkt wel dat de uitkomst de doodslag is voor veel toepassingen die zeggen het geheugen te verbeteren. “De meeste van die commerciële programma’s gebruiken die routemethode niet.”

Hij vraagt zich overigens af wat het nut voor het verbeteren van je geheugen voor het ‘dagelijks gebruik’ is. “Ik heb veel van die geheugencracks gesproken die verbazingwekkende dingen kunnen doen, maar vrij vergeetachtig zijn in het dagelijkse leven, net als de rest van ons. Dan gebruiken ze die technieken niet en worden zoals jij en ik.” Ik vraag me dan af of die routemethode studenten zou kunnen helpen bij het stampen van informatie, om maar wat te noemen. Alhoewel, wat heb je aan informatie als je niet weet hoe je er mee om moet gaan?

Bron: New Scientist