Winnaars Nobelprijs scheikunde 2025 (afb: nobelprize.org)

De Nobelprijs voor scheikunde is dit jaar toegekend aan Susumu Kitagawa, Richard Robson en Omar Yaghi voor de ontwikkeling van organometaalsponzen. Dat poreuze materiaal zou aanzienlijke mogelijkheden hebben op het gebied van zuiveringstecchnieken en duurzame energie. Zo zouden deze vaak met de afko MOF’s aangeduide stoffen kooldioxide uit de lucht kunnen halen, maar ook water peuren uit de atmosfeer boven woestijnen.
Susumu Kitagawa (北川 進, Kitagawa Susumu; geboren 4 juli 1951) is een Japans scheikundige die werkzaam is in de coördinatiechemie, met een specifieke aandacht voor hybride organometaalverbindingen, evenals de schei- en natuurkundig eigenschappen van poreuze coördinatiepolymeren en organometaalraamwerken in het bijzonder.

Voorbeeld van een organometaalspons (afb: nobelprize.org)

Richard Robson (geboren 4 juni 1937) is hoogleraar scheikunde aan de Universiteit van Melbourne. Hij heeft meer dan 200 artikelen gepubliceerd, gespecialiseerd in coördinatiepolymeren, met name metaal-organische raamwerken. Hij wordt omschreven als een pionier in kristaltechnologie met overgangsmetalen”.
Omar M. Yaghi (Arabisch: عمر مونّس ياغي; geboren 9 februari 1965) is universitair hoofddocent aan de universiteit van Californië in Berkeley.
Het drietal begon in de jaren ’70 en ’80 onafhankelijk van elkaar aan de organometaalstructuren te werken. Tot nu toe zijn MOF’s slechts op kleine schaal gebruikt, maar bedrijven onderzoeken of ze massaal geproduceerd kunnen worden.
Net als bij de Nobelprijs voor natuurkunde liggen de prestaties van de prijswinnaars tientallen jaren in het verleden. Toen ik(=as) begin jaren ’70 scheikunde studeerde waren organmetaalverbindingen die nieuwe ‘mode’ in de anorganische scheikunde. Die verbindingen hebben zowel een anorganische als een organische component, vandaar dat rare woord voor dit vakgebied: coördinatiechemie.

Bronnen: Alpha Galileo, BBC