In de natuur heb je eiwitten of andere biomoleculen die voor beweging/vervoer zorgen, moleculaire motors of molmotors genoemd. Die kun je natuurlijk ook zelf verzinnen. Kunstmatige molmotors zijn kleine machientjes op nanoschaal die iets zouden kunnen betekenen op het gebied van de katalyse, moleculaire elektronica, geneeskunde en kwantummaterialen. Ferroceen is een verbinding die op dat gebied als uitgangspunt kunnen dienen. Onderzoekers schijnen nu de kleinste molmotor te hebben gemaakt gebaseerd op ferroceen.
Lees verder
Categorie archieven: scheikunde
Watermoleculen binden asymmetrisch aan de buren

Watermoleculen binden via waterstofbruggen asymmetrisch aan hun buren (afb: Johannes Hunger et al./Nature Communications)
Water is een vreemd goedje. Je zou denken dat zo’n simpel molecuul van twee waterstofatomen en een zuurstofmolecuul zich heel voorspelbaar gedraagt, maar dat is allesbehalve waar. Zo drijft ijs (vast water) op vloeibaar water, terwijl vaste stoffen in de regel zwaarder zijn dan vloeibare) en heeft water met een temperatuur van 4°C de grootste soortelijke massa. Nu blijkt dat simpele, zeer symmetrisch ogende watermolecuul ook nog niet eens symmetrisch te zijn. Het watermolecuul bindt met de ene kant sterker dan met de andere met omliggende watermoleculen. Zo kunnen, kortstondig, ring- of ketenstructuren ontstaan. Ligt daar het geheim van waters vreemdheid?
Lees verder
Elektronische circuits maken met scheikundige truc
Zelfassemblage noemen de persvoorlichter de truc die onderzoekers rond Martin Thuo van de universiteit van Noord-Carolina hebben bedacht om met behulp van een scheikundige truc vrij ingewikkelde elektronische met bijvoorbeeld diodes en transistoren te fabriceren. De onderzoekers willen daarmee ook driedimensionale chips maken. Lees verder
Pfas blijken toch afbreekbaar
Polyfluoralkylstof-fen (pfas)
zitten ons mensen, de scheppers, nogal flink dwars. Inmiddels hebben ‘wij’ zo’n 15 000 polyfluoralkyl-verbindingen gesynthetiseerd, waarvan een groot aantal nogal ‘onaangenaam’ is en die voor een deel ook weigeren te ontleden. Pfas vind je bijna overal tot in de afgelegenste plekken in Tibet en op de Zuidpool. Om er vanaf te komen zijn al verschillende ideeën geopperd, onder meer wegvangen met actieve kool, maar die hebben allemaal zo hun minpunten. Nu schijnen er twee methoden ontwikkeld te zijn die meer in hun mars hebben om pfas te ‘ontmantelen’. Lees verder
Oude batterijen opwerken met een beetje citroenzuur

Het bescheiden citroenzuurprocédé (onder) vergeleken met twee andere opwerkingsprocessen (afb: Guangmin Zhou et al./Angewandte Chemie)
We moeten naar een kringloop-samenleving. Als we de aarde (en onszelf) niet willen ontrieven, dan is afval in de nabije toekomst verboden. Net zo min als er onkruid is, is er afval. Nu schijnen onderzoekers een simpel idee te hebben gekregen om de elementen van opgebruikte batterijen weer voor hergebruik klaar te ‘stomen’ met maar een ‘hulpmiddel’: citroenzuur. Dan zou 99% van de in de batterij gebruikte stoffen zoals lithium, nikkel, kobalt en mangaan weer ‘als nieuw’ te gebruiken zijn. Lees verder
Neonicotinoïden op vele fronten schadelijk voor vogels
Neonicotinoïden zijn veelgebruikte insecticiden in de land- en tuinbouw. Het gebruik ervan is echter zeer omstreden vanwege hun schadelijke effecten op verschillende soorten organismen. Uit een meta-analyse van zo’n vijftig studies dat die bestrijdingsmiddelen voor twaalf vogelssoorten schadelijke effecten hebben op zowel hun gedrag, gezondheid, voortplanting en overleving. Lees verder
Ki maakt ook de blitz bij Nobelprijs scheikunde

Niet alleen de structuur van de eiwitten is belangrijk maar ook de wisselwerking met andere biomoleculen (afb: github.com/baker-laboratory)
De Nobelprijs voor natuurkunde werd dit jaar toegekend aan twee pioniers op het gebied van kunstmatige intelligentie. Die voor scheikunde gaat naar de grondleggers van ki-systemen die de vorm van eiwitten voorspellen, een belangrijk gegeven voor de werking van de ‘werkpaarden’ van het leven. John Jumper en Demis Hassabis van Google Deepmind (AlphaFold) delen de helft van de prijs, de andere helft gaat naar de Amerikaan David Baker van de universiteit van (de staat) Washington in Seattle. Lees verder
Een koolstofkoolstofbinding met maar een elektron gevonden
Normaal bestaan de covalente bindingen in koolstofmoleculen uit twee elektronen. Nu schijnen er ook stabiele bindingen te bestaan tussen koolstofatomen die maar uit een elektron bestaan, zagen Japanse onderzoekers. Lees verder
Eindelijk: stikstofvervuiling omgezet in nuttig (?) product
Ik(=as) heb in dit blog al vaker mijn verbazing uitgesproken over de rare situatie dat ammoniak in boerderijen als (stikstof)vervuiling wordt gezien, terwijl elders met misbruik van veel energie ammoniak wordt geproduceerd als uitgangsproduct voor kunstmest. Waar is de rede in deze? Nu schijnen onderzoekers in China een elektrochemisch proces gebruikt te hebben om stikstofverbindingen (nitraten) om te zetten in ammoniak. Hoera! Een kind kan de was doen (alhoewel).
Lees verder
Bacterie als organel van gistcel maakt nieuwe wegen mogelijk

Uitgaande van kooldioxide maakt de bacteriegistcel glucose (afb: Angad Mehta et al./Nature Comm.)
Onderzoekers van de universiteit van Illinois hebben een fotosynthetische cyanobacterie ‘gedegradeerd’ tot organel van een gistcel om met dat fusieproduct energie op te wekken of de gistcel te laten groeien zonder de normaal noodzakelijke energierijke voedingsstoffen zoals glucose of glycerol. Dat zou bijvoorbeeld (ook) koolwaterstofverbindingen kunnen produceren uitgaande van kooldioxide en water, bijvoorbeeld. Lees verder