Molecuulstructuur van BBO-10203 (afb: biooncology.com)
Op het snijvlak van medisch onderzoek en kunstmatige intelligentie trekt een nieuw molecuul de aandacht. Het bevindt zich al in klinische studies en zou de kaarten in de strijd tegen kanker wel eens opnieuw kunnen schudden. Voorlopig wil het echter nog niet echt lukken met door ki ontwikkelde medicijnkandidaten, meldt het Amerikaanse blad Wired.
Een nieuw experimenteel kankermedicijn, BBO-10203, wekt volgens Futura-Sceinces grote belangstelling in de wetenschappelijke gemeenschap. Deze therapeutische kandidaat werd in recordtijd ontwikkeld met behulp van kunstmatige intelligentie.
Door zich te richten op eiwitten die betrokken zijn bij de groei van kankertumoren, zouden medicijnen beschikbaar kunnen komen die preciezer, beter te verdragen en veel sneller te ontwikkelen zijn, zo zou zijn gebleken uit lab- en dierproeven.
Medicijnontwikkeling duurt traditioneel gemiddeld meer dan tien jaar en kost veel geld. Het gros (meer dan 90%) van de kandidaatmedicijnen sneuvelt uiteindelijk als weinig of niet werkzaam of behept met ernstige bijwerkingen. Het BBO-10203-project zou een voorbode van een nieuwe tijd (kunnen) zijn. Het is gebaseerd op het LCADD-platform (computerondersteund medicijnontwerp) van het Lawrence Livermorelab in de VS, een algoritme dat supercomputers verbindt met molecuulontwerp, moleculaire biologie en kunstmatige intelligentie.
Dankzij ki konden onderzoekers miljoenen moleculen ontwerpen en virtueel testen, voordat ze alleen die verbindingen selecteerden die (volgende de gebruikte rekenmodellen) voldeden aan de criteria van werkzaamheid, precisie en veiligheid.
Dit proces zou elke ontwikkelingsfase hebben versneld. Het richtte zich op biologische doelen die voorheen moeilijk te verwezenlijken waren met conventionele labmethoden. Daarmee zou het ontwerpproces sneller, goedkoper met een grotere kans van slagen, stellen de onderzoekers onder aanvoering van Dhirendra Simanshu van het Amerikaanse gezondheidsinstituut NIH.
BBO-10203 blokkeert de wisselwerking tussen de RAS– en PI3Kα-eiwitten, die beide vaak betrokken zijn bij de ontwikkeling van veel soorten kanker.
Deze interactie bevordert de groei en overleving van kankercellen. Tot nu toe werd deze route echter als moeilijk selectief te benaderen gezien. Anders dan eerder bedachte behandelingen – die gericht waren op PI3Kα en die vaak een te hoge glucosespiegel veroorzaakten – lijkt BBO-10203 deze ernstige bijwerking te ontberen.
Preklinisch
De eerste preklinische resultaten (labtests en dierproeven) zouden een hoge antikankerwerking getoond hebben met weinig bijwerkingen. Het geneesmiddel zou ook de effectiviteit van andere behandelingen die bij dit type kanker worden gebruikt, kunnen verbeteren, wat de weg vrijmaakt voor combinatietherapieën. Vooralsnog moeten klinische proeven de doorslag geven of het door ki ‘bedachte’ medicijn ook zo werkzaam en veilig is als de simulaties en dierproeven zouden hebben aangegeven.
Sinds oktober 2024 is het medicijn in fase 1 van de klinische studies bij patiënten met gevorderde vaste kankers. Deze eerste fase is vooral gericht op het evalueren van de verdraagbaarheid, veiligheid en farmacokinetiek van de behandeling. Als de resultaten daarvan positief zijn, zullen volgende fasen (2 en 3) de daadwerkelijke effectiviteit ervan bij verschillende vormen van kanker moeten meten.
Skeptisch
Het Amerikaanse blad Wired is een stuk skeptischer over het gebruik van ki in de ontwikkeling van medicijnen: Waar zijn al die ki-medicijnen?, vraagt het blad zich af. Er zijn geen medicijnen op de markt die met behulp van ki zijn ontwikkeld, stelt het blad, maar zowel Recursion als Insilico (twee ki-spruiten die zich daarop richten) hebben kandidaat-medicijnen in fase II van de klinische proeven doorstaan, wat betekent dat ze veilig zijn voor patiënten.
REC-994 wordt gebruikt voor cerebrale caverneuze malformatie, een ziekte die hersenletsel veroorzaakt, en ISM001-055 wordt gebruikt voor idiopathische longfibrose, een progressieve, fatale longaandoening. Er zouden meer ki-gerelateerde kandidaat-medicijnen in ontwikkeling zijn, van Insilico, Recursion en andere bedrijven.
Al deze moleculen liggen momenteel als kaarten op de ki-tafel. Kan die techniek helpen om medicijnen te maken die daadwerkelijk werken, sneller en goedkoper dan normaal, of staan de medicijnjagers op het punt om opnieuw een verloren hand te krijgen?, schrijft Wired.
Bronnen: Futura-Sciences, Wired