Het heeft even geduurd, maar het lijkt er nu op dat de maatregelen gechloreerde chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) van de wereldmarkt te weren succes heeft. Die cfk’s werden verantwoordelijk geacht voor het gat in de ozonlaag, vooral op het zuidelijk halfrond. De ozonlaag filtert om meer dan 15 km hoogte het uv-licht uit het zonnespectrum en behoedt daarmee aardbewoners voor huidkanker. Het lijkt er dus op dat er op wereldschaal wel degelijk milieuafspraken zijn te maken en -doelen te halen.
Sedert het verbod 29 jaar geleden werd ingesteld, werd regelmatig gemeld dat het ozongat niet verder groeide en zo’n zes jaar geleden kon vastgesteld worden dat de ozonlaag zich aan het herstellen was. Nu stellen onderzoekers dat ook daadwerkelijk het bewijs is geleverd dat dat gebeurt. Hun conclusie is gebaseerd op waarnemingen van satellieten en weerballonnen.
September is de juiste maand om dat herstel te kunnen constateren. Het ozongat presenteert zich boven de Zuidpool als daar de lente begint. Vanaf november verdwijnt dat gat dan weer.
De grootte van het gat wisselt sterk. Dat heeft met tal van factoren te maken. Daardoor is ook moeilijk nauwkeurig vast te stellen wanneer de verbetering intreedt. De situatie tussen begin en midden septmeber is dan een goed graadmeter.
2,5 Dobson
Volgens de onderzoekers is de ozonlaag met zo’n 2,5 Dobson-eenheden per jaar toegenomen. Dobson is een maat voor de dikte van de ozonlaag. Normaal is de ozonlaag gemiddeld 350 Dobson dik. In de periode van het ozongat was dat duidelijk minder dan 200 Dobson. Als je praat over de grootte van het gat dan is dat, gemeten in september, 4 miljoen km2 gekrompen. Vaak had het gat een omvang van 20 miljoen km2.
Om uit te sluiten dat natuurlijke invloeden verantwoordelijk zijn voor het herstel van de ozonlaag deden de onderzoekers simulaties. Daar zou zijn uitgekomen dat hooguit de helft van het herstel mogelijk te maken heeft met weerswisselingen. Dat geeft overigens wel aan met welke onzekerheden de wetenschappers werken.
Vraag was wel waarom in de afgelopen herfst het op een na grootste ozongat boven de Zuidpool is waargenomen. Die onderzoekers schrijven dat fenomeen toe aan de uitbarsting van de Calbuco-vulkaan in Chili. De deeltjes die de vulkaan uitspuugde zouden de afbraak van ozon (een molecuul dat bestaat uit drie zuurstofatomen) hebben bevorderd. Vulkaanuitbarstingen zouden er ook verantwoordelijk voor zijn dat de laatste tien jaar het herstel van de ozonlaag wat is vertraagd. Ook andere factoren als zonne-activiteit, temperatuur, klimaatveranderingen en winden kunnen van invloed zijn geweest.
De weinig reactieve cfk’s bevinden zich nog steeds in de hogere luchtlagen, zelfs zo’n dertig jaar na het verbanning van die stoffen. Het zal nog zeker decennia duren voor er sprake is van een volledig herstel.
Bron: der Spiegel