Volgens de WikiPedia is dit zo’n wak (polinia) (afb: WikiMedia Commons)

De polinia (Russisch voor wak) bevindt zich op de Zuidpool. De ijsvrije plek zou invloed hebben op de temperatuur, de wind en de neerslag op aarde, stellen onderzoekers. Het fenomeen is geen gevolg van de klimaatverandering, maar kan die wel degelijk beïnvloeden.
Normaal gesproken is de de de Zuidelijke IJszee rond de Zuidpool met ijs bedekt, maar er zijn uitzonderingen. Soms, als warm(er) water uit de Atlantische Oceaan zich mengt met het koude polaire oppervlaktewater, blijft een ‘stukje’ IJszee ijsloos. Dat gebeurt niet vaak. De laatste keer was dat in de jaren 70. Toen bleef zo’n 250 000 km² van de Weddellzee in het noordelijk deel van Antarctica ijsloos. Die periode duurde drie jaar. Klimaatonderzoekers zouden verrast zijn geweest.

Dat was de laatste keer dat zoiets gebeurde, maar volgens Irina Marinov van de universiteit van Pennsyvania zou het afgelopen jaar een klein deel niet zijn bevroren. Om er achter te komen waarom dat zo is, hebben Marinov en haar medeonderzoekers zich op de polinia gestort. Ze hebben ook geprobeerd uit te zoeken welk effect dat verschijnsel heeft/had op het klimaat. Daarbij hebben ze gebruikt gemaakt van een zelfontwikkeld rekenmodel.

Het lijkt er op alsof de polinia als een soort ventiel fungeert voor de warmte in de oceanen. Als er geen ijs is geeft het water meer warmte af. Volgens het rekenmodel wordt daardoor niet (alleen) de directe omgeving warmer, maar warmt het hele zuidelijke halfrond op. Dat leidt tot een dominoeffect. Marinov: “Volgens de klimaatmodellen zijn de temperaturen tijdens de poliniaperioden overal op de wereld hoger. Ook de winden op het zuidelijk halfrond veranderen dan en de regengebieden verschuiven.”
Vooral de winden veranderen. “We zien een daling van de sterkte van de windstromen, de zogeheten Southern Hemisphäre Westerlies, en van de passaatwinden”, stelt de onderzoekster. “Dat beïnvloedt in een groot deel van de wereld de ontwikkeling van stormen, wolken en neerslag.”

Neerslag

Volgens het rekenmodel is de invloed van het verschijnsel op de neerslag een langdurige aangelegenheid. De onderzoekers denken dat zo’n periode wel 20, 30 jaar kan aanhouden, alvorens de situatie weer normaal wordt. Dat kan grote gevolgen hebben voor, onder veel meer, de landbouw en drinkwatervoorziening. Marinov: “We praten over Indonesië, Zuid-Amerika en Afrika ten zuiden van de Sahara. Dit is een natuurlijk klimaateffect, dat gevolgen kan hebben voor de opbrengst van de landbouw in dichtbevolkte gebieden.” Zij vindt dat de wereld er goed aan doet het ‘wak’ beter in de gaten te houden.

Zoals gesteld is het verschijnsel geen gevolg van de klimaatverandering. Het lijkt er zelfs op dat die het ‘ijsgat’ zelfs tegengewerkt. De onderzoekers houden er rekening mee dat er de komende jaren zich minder polinia’s zullen vormen.
Dat zou dan weer puur natuurkundige oorzaken hebben. Als er relatief veel ijs smelt, dan koelt het (vloeibare) water aan het zeeoppervlak meer af. Dat (vloeibare) water wordt daardoor lichter. Daardoor wordt het minder waarschijnlijk dat het warme water uit de diepere zee zich een weg baant naar het oppervlak. De warmte wordt beneden gehouden en, daardoor, wordt de ijsvorming bevorderd.
Of het ook inderdaad zo gaat valt nog te bezien. Er zijn meer spelers bij dit stuk, oftewel: er blijven nog vele vragen te beantwoorden. Marinov: “De polynja’s en de convectie zijn zeer belangrijk voor de klimaatprocessen, zo blijkt. Vermoedelijk zullen nu ook andere onderzoekers daar nu aandacht aan schenken.” Aan het wak.

Bron: bdw