Doorsnee van de Thwaites-gletsjer. Als de terugtrekking de richel (links op de tekening) passeert is ineenstorting nabij (afb: univ.van Texas)

Er zou zich een ’trage ramp’ op de Zuidpool voordoen. Eerder deze week meldden twee onderzoeksgroepen dat de Thwaites-gletser in de westelijke Zuidpool op het punt van instorting zou staan. Volgens de wetenschappers is de gletsjer een belangrijk element in het ‘ijshuishouden’ van Antarctica. Als die ijsmassa instort door smelt, zou het zeeniveau meer dan 3 meter stijgen.

Een onderzoeksgroep heeft recente gegevens gecombineerd  van de krimpende gletsjer en heeft met behulp van modellen voorspellingen gedaan. Volgens die berekeningen zal de gletsjer binnen twee eeuwen zijn gekrompen tot een onderzeese richel die nu nog afkalving voorkomt. Volgens de berekeningen zal de gletsjer dan snel ineenstorten.
Een tweede groep verlaat zich op radarmetingen. Volgens deze wetenschappers is die onderzeese richel op 600 meter diepte inderdaad het laatste obstakel voordat de zee snel dieper wordt. De Thwaites-gletsjer is met andere grote gletsjers verbonden. De ineenstorting van de gletsjer zou West-Antarctica overstromen met zeewater, waardoor vrijwel al het ijs daar zal verdwijnen. “De volgende stabiele toestand voor de West-Antarctische ijslaag is helemaal geen ijs”, zegt onderzoeker  Ian Joughin van de universiteit van Washington in Seattle, die zich met de simulaties heeft beziggehouden. “Ruw geschat krijgen we een zeespiegelstijging op het niveau van de vloed tijdens de orkaan Sandy”, zegt  Richard Alley van de staatsuniversiteit van Pennsylvania, die niet aan het onderzoek heeft deelgenomen. .

Waar de Thwaites-gletsjer in de Amundsenzee terecht komt, zorgt warm water voor het breken van de ijslaag. Als smelt en ijsbergvorming groter zijn dan de sneeuval, dan betekent dat dat de ijsmassa krimpt. Volgens de radarmetingen is de Thwaites-gletsjer tussen 1992 en 2011 14 km korter geworden. “Nergens gaat de verandering op Antartica zo snel”, zegt mede-onderzoeker  Benjamin Smith. De modellen bleken recente ontwikkelingen van de ijslaag goed te kunnen ’terugvoorspellen’. De UW-onderzoekers kwamen tot de conclusie dat behalve in de conservatiefste modellen, de ineenstorting van de ijsmassa al was begonnen en dat die terugtrekking van het ijs zal versnellen als de onderste laag de beschermende richel passeert. Dan zal de krimp 5 km per jaar bedragen. “Op de glaciale tijdschaal is twee- tot vijfhonderd jaar een oogwenk.” Als de Thwaites-gletsjer eenmaal verdwenen is zal de rest van het ijs snel volgen.
Eric Rignot van de universiteit van Californië, die heeft meegewerkt aan het ‘radaronderzoek’, houdt wat slagen om de arm, omdat in de simulaties gebruik is gemaakt van geschatte smeltsnelheden in plaats van gemeten. Dat betekent overigens niet dat hij minder pessimistisch is. De Antarctische geschiedenis ondersteunt de vrees van de onderzoekers. Uit ijsboringen blijkt dat eerder in de poolgeschiedenis een relatief geringe opwarming kan leiden tot de ineenstorting van de ijslaag.

Bron: Science