Het DNA kwam uit de tanden van de ‘proefpersonen’ (afb: Matt Clarke/McMaster University)

De Zwarte Dood ( de pestepidemie in de 14de eeuw) zou een belangrijk aandeel hebben geleverd aan de manier waarop ons afweersysteem reageert op ziektes. Dat concluderen onderzoekers aan de hand van bestudering van oud DNA van slachtoffers en overlevenden van de pest.
Onderzoekers van het Pasteurinstituut en enkele universiteiten hebben eeuwenoud DNA grondig onderzocht. Ze keken vooral naar de genetische verschillen die bepaalden of iemand de pest overleefde of er aan stierf zo’n zeven eeuwen geleden, toen de pest in Europa, Azië en Afrika huishield.
De genen die dragers destijds beschermden tegen de pestbacil worden tegenwoordig verantwoordelijk geacht van autoimmuunziektes zaols de ziekte van Crohn en reuma, stellen de onderzoekers. Ze keken naar een periode van honderd jaar rond de epidemie. Het zou de grootste slachting zijn geweest in de geschiedenis van de mensheid, waarbij 30% tot de helft van de bevolking in het besmette gebied overleed.
De onderzoekers hadden monsters van vijfhonderd (gewezen) pestlijders en niet-pestlijders uit Londen uit de veertiende eeuw tot hun beschikking. Die werden aangevuld met monsters van vijf verschillende begraafplaatsen uit Denemarken (uiteraard van dezelfde eeuw). Ze concludeerden dat vier genen de ‘bevattelijkheid’ voor pest bepaalden.

Mensen die beschikten over twee identieke kopieën van een van die genen, ERAP2, hadden een veel grotere kans (40% tot 50%) de pest te overleven dan mensen met twee verschillende allelen. Die hadden een grotere kans dat hun afweersysteem het pestbacil onschadelijk maakte. Diezelfde genen zorgen er nu voor (destijds waarschijnlijk ook al; as) dat de dragers juist bevattelijker zijn voor, onder meer, Crohn en reuma.
“Zelfs kleine verschillen kunnen het verschil uitmaken tussen leven en dood”, zegt Hendrik Poinar van de McMasteruniversiteit. “Uiteraard geven de overlevenden hun genen weer door.”

Kwetsbare Europeanen

De Europeanen waren destijds heel kwetsbaar voor de pest doordat ze lang niet waren blootgesteld aan het pestbacil (Yersinia pestis). In de volgende pestepidemieën stierven verhoudingsgewijs steeds minder mensen. “Het selectieve voordeel van de juiste genen was het grootste voor mensen ooit onderzocht”, zegt medeonderzoeker Luis Barreiro. “Dat toont dat een pathogeen (ziekteverwekker; as) een geweldig effect heeft op de evolutie van het afweersysteem.”
Volgens de onderzoekers heeft dat afweersysteem zich in de loop van de tijden ontwikkeld om op verschillende manieren om te gaan met verschillende ziekteverwekkers. Vervelend is alleen dat die veranderingen hebben geleid (?) tot een grotere bevattelijkheid voor autoimmuunziektes, maar onze afweer balanceert voortdurende op het randje. Wat is gevaarlijk wat niet en als dat zo is wanneer moet ik (= het afweersysteem) dan ingrijpen?

Bron: Science Daily