Wat is ‘doorbrekende’ wetenschap? De redactie van het blad Nature noemt dat wetenschappelijke ontdekkingen die een vakgebied andere wegen heeft doe inslaan. Dan hebben ze het over de ontdekking van de dubbele helixstructuur van DNA in 1953. Ik zou zeggen dat daar ook de ‘ontdekking’/ontwikkeling van de CRISPR-technologie daartoe behoort. Hoe het komt dat dergelijke doorbraken in de wetenschap verhoudingsgewijs minder vaak voorkomen is een raadsel. Het aantal doorbraken is overigens vrijwel constant gebleven.

Dat ligt in ieder geval niet aan het teruglopen van het aantal wetenschappelijke artikelen. Dat aantal is naar ongekende hoogte geschoten. De onderzoekers rond socioloog Russell Funk van de universiteit van Minnesota redeneerden dat als een onderzoek een doorbraak behelst, dat dan vaker het artikel zelf werd geciteerd en niet de referenties. Zo doorploegden ze 45 miljoen artikelen en 3,9 miljoen patenten en berekenden ze het doorbraakgehalte: de CD-index, die van -1 tot 1 loopt.
Die index daalde van 1945 tot 2010 met 90% voor wetenschappelijk onderzoek en met 78% van 1980 tot 2010 bij oktrooien. Dat gold voor alle vakgebieden en patentsoorten. Ook eerder onderzoek uit 2019 constateerde een daling in de laatste tientallen jaren.

Doorbraken zijn niet per se goed. Je hebt ook langzaam opgebouwde kennis nodig; de sterren en de muilezels in de wetenschap. Het mooiste is een mengeling van doorbraak en ‘saaie’ wetenschap zoals herhaling en reproductie maar ook het produceren van getallen en statistieken.

Vraagteken

Over het waardoor breken de wetenschappers zich het hoofd. John Walsh van het technologisch instituut van Georgia denkt dat een verklaring niet makkelijk te vinden is. Je zou kunnen zeggen dat de geweldige groei van het aantal artikelen de doorbraken heeft verwaterd. Het aantal doorbrekende artikelen is in de loop van de jaren min of meer hetzelfde gebleven. Wel blijkt dat de CD-index tussen 1945 en 1970 scherp omlaag ging, terwijl die daarna geleidelijker daalde van eind jaren 90 tot 2010.

Mijn lekengok is dat het verminderen van het doorbraakpercentage (kennelijk niet het aantal doorbraken) vooral te maken heeft met de artikeldiarree die sinds de jaren 80 op gang is gekomen: publiceer of sterf. Heel vaak lees ik (=as) persberichten bij artikelen waarvan ik denk: waarom hebben jullie dat ook niet eerst uitgezocht voor je dat artikel schreven? Maar dat verklaart die scherpe daling van 1945 tot 1970 niet, natuurlijk. Je zou ook kunnen zeggen dat meer wetenschap (-pelijke artikelen) niet meteen ook meer wetenschap oplevert.

Bron: Nature