Is het omdat we een zonnesteek hebben gekregen of moeten we echt gaan vrezen dat de aardopwarming zich niet meer laat afremmen? Het zou wel eens zo kunnen zijn dat zelfs als we de broeikasgasuitstoot kunnen terugdringen grote delen van de aarde een voor mens, dier, en plant onherbergzame broeikas zullen worden. We zouden het ‘keerpunt’ al gepasseerd kunnen zijn, vreest een groep internationale klimaatwetenschappers.
Die achten het mogelijk dat een aantal verschijnselen dat ons, dat wil zeggen het leven op aarde, tot nu toe beschermt zich door de opwarming tegen ons zal keren. Ieder jaar nemen bossen, oceanen en landbodem zo’n 4,5 miljard ton koolstof op, die anders in de atmosfeer terecht zou zijn gekomen, maar bij een opwarmende planeet kan deze koolstofopslag juist kooldioxide e.d. gaan uitstoten en de problemen voor ons aardbewoners nog groter maken dan ze nu al zijn, stellen de onderzoekers.
Of het nu gaat om de ‘eeuwig’ bevroren bodem, de permafrost, waar honderden miljoenen tonnen broeikasgassen liggen opgeslagen, of om de wouden in Zuid-Amerika, het komt dan allemaal in een grote ‘bak’ terecht: de atmosfeer. Hoe dichter we bij die twee graden opwarming komen, hoe groter de kans dat deze natuurlijke ‘bondgenoten’ hun broeikasinhoud uit zullen spuwen.

Eind 2015 werd in Parijs afgesproken de aardopwarming onder de 2°C te houden, liefst onder de 1,5°C. Volgens de onderzoekers zijn de huidige plannen daarvoor ontoereikend. Dat werd overigens al door diverse onderzoekers en milieuorganisaties beweerd vlak na het afsluiten van het akkoord. “Wij zeggen eigenlijk dat als we de aarde 2°C laten opwarmen we de controle over het klimaat overlaten aan het systeem aarde”, zegt onderzoeker Johan Rockström, van het duurzaamheidscentrum van de universiteit van Stockholm. Boven die 2°C opwarming wordt ‘vriend’ aarde een ‘vijand’, stelt hij. “We leggen ons lot in handen van een systeem dat uit zijn evenwicht raakt.”

Plus 1°C

Momenteel ligt de gemiddelde aardtemperatuur 1°C boven de temperatuur voor het industriële tijdperk en die temperatuur stijgt zo’n 0,17°C per decennium. In hun studie bekeken de onderzoekers tien natuurlijke systemen (zie plaatje), allemaal terugkoppelingsprocessen. Nu helpen die nog de ergste gevolgen van de aardopwarming tegen te gaan. Dan hebben we het over systemen als bossen, Noordpoolijs (zeeijs) en methaanhydraten op de bodem van de oceanen.
Als een van die systemen ‘de kolder’ krijgt dan komen er grote hoeveelheden broekasgassen in de atmosfeer terecht. De temperaturen zullen dan wel eens hoger kunnen worden dan de laatste 1,2 miljoen jaar, vrezen de onderzoekers. Het systeem zou wel eens kunnen stabiliseren op 4 tot 5°C boven voorindustrieel peil met zeespiegelstijgingen tussen de 10 en 60 m. Zeg maar dag tegen Nederland en een groot deel van België en nog zo wat landen en kuststreken.

Het enige ‘lichtpuntje’, als je dat dat zo zou willen noemen, is dat dat scenario nog ver van ons bed is: zo’n 200 jaar. De keerzijde dat we in zo’n scenario met onze handen in het haar zullen staan, denken de onderzoekers. We kunnen er dan niks meer aan veranderen.
De heersende hittegolf heeft volgens de onderzoekers nog niet zo heel veel uit te staan met dat doemscenario, tenminste niet meteen, maar die zou wel eens een aanwijzing kunnen zijn dat de aarde gevoeliger voor opwarming is dan tot nu toe gedacht. Rockström: “Voor ons zouden die extreme gebeurtenissen een waarschuwing moeten zijn om het voorzichtiger aan te doen. Als dat soort dingen gebeurt bij 1°C, dan zouden we niet verbaasd  moeten zijn te ontdekken dat dingen abrupter kunnen gebeuren dan verondersteld.”

Onderschat

Tot nu toe, stellen de onderzoekers, hebben we de kracht en de gevoeligheid van natuurlijke systemen onderschat. 3 of 4°C meer, ja dan wordt het bar, was het algemene idee, maar al onder de 2°C opwarming kunnen natuurlijke systemen ernstig verstoord raken met als gevolg die 4 tot 5°C opwarming.

De onderzoekers schijnen toch ook nog goed nieuws te hebben. We kunnen nog steeds broeikas aarde vermijden, maar dan zullen we toch heel anders met de planeet om moeten gaan, stellen de onderzoekers. “Aardopwarming en andere veranderingen tonen aan dat wij mensen invloed hebben op het systeem”, zegt mede onderzoekster Katherine Richardson van de universiteit van Kopenhagen. Dat zou dus betekenen dat we de situatie ook ten goede kunnen keren, bedoelt ze
. Richardson en de haren dragen daar wat munitie voor aan, waarvan we een aantal ‘kogels’ wel kennen (maar er nog weinig mee doen.
Ophouden met het gebruik van fossiele brandstoffen, het driftig aanplanten van bomen en de bestaande bossen beschermen zijn enkele van die ‘bekende’ kogels. De onderzoekers lijken niet vies van de zogeheten geotechniek, technische foefjes om de zonnestraling te dempen of om kooldioxide en methaan uit de atmosfeer te slurpen. We zullen ons helemaal moeten heroriënteren, vinden de onderzoekers, op een groot aantal terreinen zoals techniek en gedrag, We zullen de rentmeesters van de aarde moeten worden.

Dat is natuurlijk allemaal prachtig gezegd en we zijn ook wel bezorgd over de aardopwarming (zeggen we), maar wie begint er eens met aanpakken? Hoeveel auto rijden we minder, hoeveel vaker laten we het vliegtuig staan? Wanneer doen we het vlees in de ban? In het Duitse populair-wetenschappelijke tijdschrift bdw wordt een boek besproken van een gezin (van vier) dat er iets aan wilde doen en alom voor gek versleten werd. Overigens viel de werkelijke ecologische voetafdruk van dat zich als milieubewust beschouwende gezin vader, moeder kinderen en ook zwaar tegen, maar ze maakten tenminste een begin…

Bron: BBC