De ecosystemen op aarde zijn meer dan toeristische trekpleisters. Die worden wezenlijk gehad voor het systeem aarde, de levende planeet waar wij mensen van afhankelijk zijn. Volgens onderzoekers van, onder meer, het University College in Londen is de verdwijning van soorten op meer dan de helft (58%) van het grondoppervlak van de aarde al zo ver voortgeschreden dat de ecologische belastingsgrens van de planeet er zou zijn overschreden. Dat zou betekenen dat in die contreien voor de mens belangrijke natuurfuncties nauwelijks nog kunnen worden verwezenlijkt.
Het systeem aarde is vrij robuust. Dat valt niet onmiddellijk om als er iets scheef gaat en in de loop van de aardgeschiedenis is die flexibiliteit wel bewezen, maar er zijn wel degelijk grenzen aan de belastbaarheid van het systeem. Wordt die overschreden, zo is de verwachting, dan zou de wereld er voor de mensheid wel eens een stuk minder bewoonbaar op kunnen worden.
Na de ijstijd was het systeem lange tijd stabiel, maar sedert de mens steeds meer invloed ging uitoefenen over het systeem aarde lijkt aan die stabiliteit een eind te komen. Al in 2015 waarschuwden onderzoekers dat vier van de negen grenzen al zouden zijn overschreden. Dan hebben we het over klimaat(verandering), soortenrijkdom, landbenutting en de stikstof- en fosforcycli.
Onderzoeker Tim Newbold van het University College en medeonderzoekers uitgezocht waar op aarde het soortenverlies al zo ernstig is dat de betreffende ecosystemen te kort gaan schieten op zaken als de aangroei van biomassa of het verwerken en kringlopen van voedingsstoffen.

Voor hun analyse verwerkten de onderzoekers grote hoeveelheden gegevens van 40 000 soorten op zo’n 19 000 lokaties uit de PREDICTS-databank. Daaruit reconstrueerden ze hoe groot de verliezen zijn geweest sinds de industriële revolutie, toen de mens steeds meer invloed kreeg op zijn omgeving. Volgens de huidige opvattingen raakt het ecologisch evenwicht uit balans als meer dan 10% van de populatie en meer dan 20% van het aantal soorten verdwenen is, maar de onzekerheid over deze grenswaarden zijn groot. “We hebben ons afgevraagd hoeveel aardoppervlak op die manier aangetast is”, zegt Newbold. Deze studie zou de eerste zijn die de gevolgen van het soortenverlies zo nauwkeurig heeft berekend.

Alarmerend

Het resultaat van die berekeningen stellen niet gerust: Newbold: “De biodiversiteit is in een groot deel van de wereld al onder de door ecologen aangegeven grens gezakt.” Op 58% van het aardoppervlak is, zoals al verklapt, de soortenrijkdom zo sterk teruggelopen dat de natuurlijke processen uit balans raken. Als er wordt uitgegaan van een 20%-grens voor soortenverlies, dan gaat het nog altijd om eenderde van het grondoppervlak op aarde.
De oorzaak is vooral gelegen in het grondgebruik. Newbold: “Volgens onze gegevens is die grens in negen van de veertien biomen op aarde al overschreden.” We praten dan over landschapsvormen. Het zwaarst te verduren hebben graslandbiomen als steppes en prairies, savannen en ook struiklandschappen. Dat betekent niet dat het elders veel beter is. Niet verrassend is dat de situatie het zorgelijkst is in gebieden waar de meeste mensen wonen.

De wetenschappers waarschuwen voor de gevolgen als deze ontwikkeling  doorzet. “Politieke leiders maken zich druk om economische recessies, maar een ecologische recessie kan veel desastreuzere consequenties hebben”, zegt medeonderzoeker Andy Purvis. De ontwikkeling zou al zo ver zijn dat die recessie zich zou kunnen voordoen. “Als we er niet in slagen de soortenrijkdom te behouden, dan spelen we ecologisch roulette.”
We zullen, vinden de onderzoekers, iets moeten doen. Newbold: “We moeten proberen om de nog resterende gebieden de vegetatie te schermen en de door de mens gebruikte grond weer om te zetten in natuur. Dat helpt niet alleen de soortenrijkdom, maar uiteindelijk ook de mens.”

Bron: bdw