De UCLA-onderzoekers Xia Yang (l) en Fernando Gomez-Pinilla (afb: UCLA)

Is fructose (vruchtensuiker) nou een levensgevaarlijk product? Je zou het bij gaan vermoeden als je leest dat deze suikersoort de werking van maar liefst 900 genen in hersencellen verandert, zoals onderzoekers van de universiteit van Californië in Los Angeles zeggen te hebben gevonden. Een dieet rijk aan omega-3-vetzuren zou het effect van fructose teniet doen, met name docosahexaeenzuur dat voorkomt in vis. Fructose zou  cytosine, een van de vier DNA-bouwstenen, chemisch veranderen.
Een hele reeks ziektes, zoals Alzheimer, hyperactiviteit en hart- en vaatziektes, hebben te maken met genveranderingen in de hersencellen. Nu lijkt het er op dat fructose, een suiker die normaal tot ons voedsel behoort, daar een bijdrage in zou leveren.”Dat docosahexaeenzuur verandert niet een of twee genen, maar schijnt het hele genpatroon weer normaal te maken”, zegt onderzoekster Xia Yang. “Dat is heel opmerkelijk en we zien ook waarom het zo’n krachtig effect heeft.”
Het vetzuur komt van nature voor in de membranen van onze hersencellen, maar niet in voldoende hoeveelheden om ziektes te bestrijden. “Het lichaam maakt te weinig van dat zuur aan. Het moet voornamelijk uit ons voedsel komen”, zegt medeonderzoeker Fernando Gomez-Pinilla. De stof versterkt de synapsen (de verbindingen tussen hersencellen) en zou leren en het geheugen verbeteren. Het komt overdadig voor in wilde zalm (niet in de gekweekte vorm) en, minder, in andere vissen en visolie, maar ook in walnoten, lijnzaad, vruchten (dezelfde als fructose?) en groenten. Fructose komt, zoals gezegd, normaal voor in ons dagelijkse voer, zoals vruchten maar ook allerlei fabrieksvoer en -drankjes. De vezels in vruchten vertragen de opname van de suiker in het lichaam aanzienlijk. Bovendien, stelt Yang, bevatten vruchten veel andere gezonde bestanddelen die lichaam en hersens beschermen. Ja, anders zou je gaan denken dat je geen fruit meer moet eten.

Doolhof

Om de effecten van fructose en docosahexaeenzuur te bekijken leerden de onderzoekers ratten uit een doolhof te ontsnappen. Ze verdeelden de dieren willekeurig in drie groepen. In de daarop volgende zes weken kreeg groep een fructosewater te drinken, de tweede groep kreeg fructosewater en het vetzuur. De derde groep schoon water. Na die zes weken moesten de ratten weer uit het doolhof zien te komen. De fructoseratten (zonder zuur) deden er twee keer zo lang over als de waterratten, waardoor het lijkt alsof de fructose hun geheugen had aangetast. De ratten die zowel het zuur als fructose hadden gekregen presteerden bijna net zo goed als de waterratten, waardoor het lijkt alsof dat zuur de negatieve effecten van fructose neutraliseert.

Andere proeven toonden nog meer effecten van fructosegebruik. De fructoseratten hadden een veel hogere bloedsuiker, triglyceride- insulinespiegel dan de andere twee groepen. De waarden zeggen iets over de kans op vetzucht, suikerziekte en veel andere aandoeningen.
De onderzoekers onderzochten 20 000 genen in de rattenhersens en constateerden dan meer dan 700 genen van cellen in de hypothalamus (die het centrale zenuwstelsel aanstuurt evenals de stofwisseling) waren veranderd door fructose en meer dan 200 genen in de hippocampus (centrum voor leren en geheugen). De meeste van die genen zijn ook in mensen te vinden en houden verband met stofwisseling, celcommunicatie en ontstekingen. Deze genen zouden in relatie staan tot ziektes als Parkinson, depressie en andere hersenziektes.
Twee genen zouden het eerst aangetast worden door fructose:  het BGN– en het FMOD-gen. Als dat gebeurd is dan ontstaat er een dominoeffect, waardoor honderden genen worden veranderd. Dat maakt dit tweetal een doelwit voor medicatie, denken de onderzoekers.

Cytosine

Het onderzoek bracht ook aan het licht hoe het komt dat fructose zo’n nefaste uitwerking heeft. Fructose verwijdert of voegt een bestanddeel toe aan cytosine, een van de bouwstenen van DNA, chemisch veranderen. De verandering is wezenlijk voor de expressie (=activiteit) van een gen.  Eerder onderzoek van Gomez-Pinilla leidde tot de conclusie dat fructose schadelijk is voor de communicatie tussen de hersencellen en dat het langdurig nuttigen van fructose slecht is voor het leervermogen en het geheugen. De onderzoeker stelt dan ook dat het beter is suikerhoudende frisdranken te mijden, te minderen met toetjes en in het algemeen weinig suiker en vet te eten. Het docosahexaeenzuur neutraliseert de schadelijk werking van fructose wel, maar is niet het ei van Columbus in deze, hoewel op dat terrein nog wel wat te onderzoeken overblijft, denken de onderzoekers.

Bron: EurekAlert