Hersenbedrading (afb: univ. van Cambridge)

Anders dan tot nu toe aangenomen ‘herbedraden’ onze hersens zich niet als door wat voor een oorzaak dan ook functies uitvallen, stellen Tamar Makin van de universiteit van Cambridge (Eng) en John Krakauer van de Johns Hopkinsuniversiteit (VS) in een artikel in eLife. De hersens zouden in zulke gevallen bestaande maar nog niet (voldoende) aangesproken mogelijkheden benutten, stellen ze.
Het idee was dat als iemand blind werd of blind was geboren de visuele cortex, het deel van de hersens die zorgt voor zicht, zou worden ‘herbedraad’ om geluiden te verwerken zodat de blinde met geluid zou kunnen ‘zien’. Dat mensen die een beroerte kregen en aanvankelijk hun ledematen niet konden bewegen (maar later wel) zou zijn te verklaren doordat andere delen van de hersens die functie hadden overgenomen.
Krakauer, directeur van een centrum voor hersenherstel zegt dat het idee voor ‘herbedrading’ heel aantrekkelijk is. “Dat idee is meer dan aanpassing of ‘plasticiteit’, het zou betekenen dat hersendelen een heel andere functie kunnen krijgen. Hoewel die verhalen misschien wel waar zijn is de verklaring wat er gebeurt in feite niet juist.”

De twee onderzoekers bekeken tien belangrijke onderzoeken naar het vermogen van hersens om zich te ‘hergroeperen’. Dat de hersens zich aanpassen is zonneklaar, vond het tweetal, maar dat zou niet komen doordat andere delen van de hersens werden ‘omgebouwd’ om nieuwe functies te vervullen. De hersens zouden niet gebruikte mogelijkheden hebben benut die de hersens al sedert de geboorte van het individu hebben, stelt het duo.
Zo zouden onderzoekers in de jaren ’80 hebben gekeken wat er in de hersens gebeurt als iemand een vinger verliest. Normaal is er een directie connectie tussen vinger en hersendeel. Als er een vinger verdwijnt dan wordt dat deel in de hersens overgenomen door de omliggende vingers, stelden de onderzoeker rond Michael Merzenich van de UCSF destijds.
In 2022 deed Makin die proef zo’n beetje over. Ze amputeerde geen vinger, maar gebruikte een zenuwblokkeerder om de amputatie te simuleren. Wat bleek: ook voor de ‘amputatie’ gebruikte de omliggende vingers hersengebied dat diende voor de (niet) geamputeerde vinger. Dat deel van de hersens voor die vinger was niet het alleenrecht van die vinger. Na de ‘amputatie’ werd dat gebruik door buurvingers wellicht wat opgevoerd, was haar conclusie.

Makin, werkend bij een instituut voor hersenonderzoek: “Het aanpassingsvermogen van hersens bij beschadiging houdt niet in dat hersendelen andere functies krijgen. Die delen verwerken geen volledig nieuwe informatie. Die informatie was er al voor de ‘amputering’. Destijds hadden de onderzoekers er geen oog voor aangezien die verwerking voor de amputatie veel zwakker was.”

Dove katten

Een ander onderzoek betrof dove katten. Die doofheid was aangeboren. Daar zou de gehoorcortex zijn omgevormd tot visuele cortex, maar als de katten een gehoorimplantaat kregen dan begon dat hersengebied onmiddellijk weer geluidssignalen verwerken. Dat zou aangeven dat dat hersendeel in feite niet was ‘herbedraad’.

Ook andere onderzoeken konden het tweetal niet van hun standpunt afbrengen. Dat wil niet zeggen dat het onzin is dat blinden zich vrijelijk kunnen bewegen in ruimte met behulp van hun gehoor of dat mensen waarbij door een beroerte functies uitvallen die later weer terugkrijgen. Dat zijn geen bewijzen voor die ‘herbedrading’, maar van een verbeterd gebruik van wat al bestond. Dat zoiets gebeurt zou te maken hebben met herhaling en leren.
“Dat leerproces is een bewijs van het opmerkelijke maar wel beperkte vermogen van hersens voor plasticiteit. Er zijn geen afsnijdingen of inhaalstroken voor die tocht. Het idee van het ontsluiten van verborgen hersencapaciteit of ongebruikte reserves is meer wensdenken dan werkelijkheid. Het is een traag proces dat inspanning en ervaring vergt. Dat erkennen helpt ons het gezwoeg achter elk verhaal over herstel en aanpassing te waarderen.”

Bron: Science Daily