Paul Crutzen (l) ontvangt de Nobelprijs in december 1995 uit handen van de Zweedse koning Karel XVI Gustaaf (afb: ABC News)
Niet lang nadat Nobelprijswinnaar Martin Veltman is overleden heeft ook een andere Nederlandse Nobelgelauwerde, Paul Crutzen, het tijdelijke voor het eeuwige verwisseld. Hij won de Nobelprijs voor zijn aandeel in het onderzoek naar het gat in de ozonlaag. Crutzen werd 87 jaar.
Naast winnaar van een Nobelprijs, gedeeld met twee andere wetenschappers zou Crutzen ook de ‘uitvinder’ van het begrip antropoceen zijn geweest. Dat zou de huidige periode zijn waarin we leven, die voornamelijk door mensen gevormd (misvormd) is. Het Max Planck-instituut voor scheikunde in Mainz, waarvan Crutzen van 1980 tot zijn pensioen in 2000 directeur is geweest, bevestigde dat hij donderdag is gestorven. “Paul Crutzen was op vele manieren een pionier”, zei Martin Stratmann, president van de Max Planck Gesellschaft. “Hij was de eerste die aantoonde dat de mens de ozonlaag aantastte.” Volgens Stratmann heeft zijn werk er mede voor gezorgd dat de ozonaantastende stoffen binnen een paar jaar werden verboden. Nu lijkt die ozonlaag zich weer te herstellen.
“Paul Crutzen was een gigant onder de wetenschappers en zijn werk bewijst dat het mogelijk is om wetenschap op het hoogste niveau te bedrijven, terwijl je aandacht houdt voor de morele, politieke en culturele gevolgen van je werk”, zegt wetenschapgeschiedkundige Naomi Oreskes van Harvard. “Zijn naam en nalatenschap zullen voortbestaan, maar zijn aanwezigheid zal pijnlijk worden gemist.”
Nobelprijs
Crutzen kreeg de Nobelprijs voor scheikunde in 1995 samen met F. Sherwood Rosland, een Amerikaan, en de Mexicaan Mario Molina. “Samen met Sherry Rowland, die al een paar jaar dood is, en Mario Molina, die een paar maanden geleden overleed, waarschuwde Crutzen voor het gevaar van het verdwijnen van de ozonlaag door chloorfluorkoolwaterstoffen die werden gebruikt als drijfgassen in spuitbussen”, zegt Michael Mann van de universiteit van Pennsylvania. Volgens hem vat de term antropoceen elegant en eenvoudig samen dat de mens in een paar decennia de evenknie is geworden van de geologische krachten die hebben geleid tot massauitstervingen. Dat verdiende volgens Crutzen een apart etiket. Dan gaat het niet alleen over het gat in de ozonlaag, maar ook over de klimaatverandering.
Volgens Crutzen zou de mens op elke schaal handelend moeten optreden om rampen te voorkomen. Hij lijkt daarbij geen tegenstander te zijn geweest van grootschalige geotechnische projecten om het klimaat te ‘optimaliseren’, een standpunt dat nogal discutabel is.
Bron: ABC News