Longkankercellen

Dat iemand kanker krijgt is voor het merendeel (tweederde) van de kankertypen een kwestie van pech hebben en niet zo zeer van slechte leefgewoontes, beweren twee Amerikaanse onderzoekers. Ze onderzochten waarom sommige typen weefsels miljoenen malen vatbaarder zijn voor kanker dan andere. Dus mutaties en niet leefstijl zijn vaker de ‘schuld’. Kankercentra brengen daar tegen in dat een gezonde leefwijze altijd ‘oplevert’ als het om kanker gaat. De gewoonste en dodelijkste kankersoorten, zoals longkanker, worden wel degelijk sterk beïnvloed door leefgewoontes, stelt het Britse kankerinstituut. 

De uitkomst van het onderzoek zou dus niet betekenen dat je maar raak kunt leven, omdat kanker toch wel komt als je ‘voorbestemd’ bent. Eenderde van de kankersoorten is nog steeds afhankelijk van hoe iemand leeft, eet en zich gedraagt. Te veel drank, zon, overgewicht doen de balans de verkeerde kant op slaan. Roken zou nog steeds verantwoordelijk zijn voor eenvijfde van alle kankerdoden.
De onderzoekers denken dat het krijgen van kanker iets te maken heeft met hoe weefsels herstellen. Oude, afgedankte cellen worden constant vervangen door nieuwe, zich delende stamcellen. Bij elke deling is er kans op een gevaarlijke mutatie, die uit kan lopen op kanker. Bij sommige weefsels, zoals de darmen, worden die cellen vaker vervangen dan in andere weefsels, zoals de hersens. Daardoor zou de kans op de ontwikkeling van kankercellen in de darmen veel groter zijn dan in de hersens.
De onderzoekers bekeken 31 verschillende weefsels gedurende een geheel leven op het risico dat daarin zich kankercellen zouden kunnen ontwikkelen. In zo’n 60% van de gevallen (=kankersoorten) is het krijgen van kanker botte pech, vanwege de mutaties die ontstaan door deling, concludeerden ze (dus). “Als tweederde van de kankergevallen kan worden verklaard door veranderingen in het DNA bij celdeling, dan kan verandering van leefstijl en gewoontes wel degelijk helpen om kanker te voorkomen, maar bij bepaalde kankersoorten werkt dat veel minder”, zegt onderzoeker Cristian Tomasetti. “We zullen ons meer moeten richten op het vroegtijdig ontdekken van kanker.”

Huidkanker (door overmaat aan blootstelling aan ultraviolet licht), longkanker en darmkanker zouden tot de kankertypen behoren die wel degelijk sterk door omgevingsfactoren en leefwijze worden beïnvloed. Borst- en prostaatkanker werden niet onderzocht, omdat daar de aanmaak van nieuwe cellen niet consistent bleek. Volgens het Britse kankerinstituut zouden vier van de tien dodelijkste kankersoorten wel degelijk sterk door leefgewoontes worden beïnvloed. “Rook niet, houd je gewicht op gezond peil, eet gezond en drink niet te veel”, zegt Emma Smith van het Britse instituut. Dat wil niet zeggen dat je geen kanker krijgt, maar het helpt wel.

In the Guardian reageren statisticus Bob O’Hara en evolutiebiologe en wetenschapsjournaliste GrrlScientist op de berichtgeving in, onder meer the Guardian, dat de teneur dat tweederde van de kanker ‘botte pech’ is flauwekul is. Rokers hebben altijd nog een 18 keer grotere kans om longkanker te krijgen dan niet-rokers, schrijven ze. Uit het artikel zou die tweederde niet te halen zijn. Ik geeft toe, ik ben ook geen statisticus, maar de samenvatting van het artikel in Science (ik heb geen toegang tot het artikel) wekt toch echt wel die indruk. Ik vertaal die samenvatting hier in zijn geheel: “Sommige weefselsoorten geven bij mensen een miljoen maal vaker kanker dan andere weefsels. Hoewel dat al een eeuw bekend is, is daar nog steeds geen verklaring voor. Hier laten we zien dat het risico op verschillende typen kanker gedurende het leven sterk afhangt (0,81) van het aantal celdelingen gedurende de homeostase. Deze resultaten suggereren dat  slechts eenderde van de variatie in kankerrisico van weefsels is toe te schrijven aan omgevingsfactoren en erfelijkheid. Het merendeel is het gevolg van ‘botte pech’ (“bad luck”), dat wil zeggen het gevolg van mutaties die ontstaan tijdens de DNA-replicatie in normale, niet-kankercellen. Dat is niet alleen belangrijk voor het doorgronden van de ziekte, maar ook om strategieën te ontwikkelen om het sterftecijfer terug te dringen.” Het cruciale woordje is natuurlijk ‘variatie’. Volgens het tweetal is uit het artikel niet te halen welk deel van de kankergevallen een kwestie van ‘botte pech’ is.

Bron: BBC (bijgewerkt 5 januari 2015)