Uit een grootschalige analyse van de gegevens en onderzoek van bloedmonsters van Amerikaanse militairen zou zijn gebleken dat bijna alle gevallen van multiple sclerose (MS) zijn veroorzaakt door het Epstein-Barrvirus, een herpesvirus dat ook verantwoordelijk zou zijn lymfomen. Dat zou betekenen dat daar een vaccin tegen zou zijn te formuleren. Moderna heeft al een RNA-vaccin de pijplijn.
Dat EB-virus stond al langer onder verdenking. De onderzoekers hebben de gezondheidsgegevens van tienmiljoen militairen doorgevlooid en hun bloedmonsters geanalyseerd en daar uit afgeleid dat vrijwel elk MS-geval is voorafgegaan door besmetting met het EB-virus. “Dit is echt een keerpunt”, zegt Alberto Ascherio van de Harvarduniversiteit.
MS is een autoimmuunziekte waarbij de bescherming van de uitlopers van zenuwcellen (myeline) wordt aangevallen en vernietigd door het eigen afweersysteem. Dat leidt tot aantasting van allerlei lichaamsfuncties, die met het verstrijken der jaren erger worden.
Het EB-virus verspreidt zich vooral via speeksel. Het veroorzaakt onder meer klierkoorts. Vlak na een besmetting zijn er erg weinig ziekteverschijnselen, maar als de virusdeeltjes er in slagen de B-cellen (een vorm van afweercellen, die onder meer antilichamen aanmaken) binnen te dringen, dan is hun aanwezigheid nagenoeg permanent. Net als bij een ander herpesvirus, dat de koortslip veroorzaakt, steekt dat bij tijd en wijlen weer de kop op, maar kan ook kanker veroorzaken.
Het is problematisch om het EB-virus als oorzaak aan te wijzen, aangezien 90% van de wereldbevolking daarmee rondloopt. Daarom moeten onderzoekers grote hoeveelheden medische gegevens analyseren om erachter te komen of mensen zonder dat virus minder kans hebben op MS. De onderzoekers vonden die in de militaire archieven waar zich ook bloedmonsters bevonden die regelmatig werden afgenomen. Ascherio: “Dat is nogal uniek in de wereld.”
5%
Slechts 5% bleek niet besmet bij de eerste bloedafname. Van de tienmiljoen militairen kregen er 955 MS zo’n tien jaar na de eerste bloedafname. Slechts een daarvan had geen antilichamen tegen het EB-virus. 34 anderen waren aanvankelijk niet besmet, maar later wel voordat ze MS ontwikkelden.
Dat lijkt een vrij hard bewijs, schrijven William Robinson en Lawrence Steinman van de Stanforduniversiteit in een commentaar. “Misschien kan de ziekte nu uitgeroeid worden.”
Er is momenteel nog geen vaccin tegen het EB-virus, maar er worden pogingen in het werk gesteld er een te vinden. Begin dit jaar kondigde Moderna aan een kandidaat (een RNA-vaccin) te gaan testen bij mensen.
Een kleine klinische proef heeft al aannemelijk gemaakt dat een immuuntherapie om afweercellen te richten op vernietiging van het virus tot vermindering van de ziekteverschijnselen heeft geleid. Vraag blijft dan waardoor maar zo weinig mensen MS krijgen als er zoveel met het EB-virus zijn besmet (minder dan een op de tienduizend).
Volgens Ascherio zou het eerder normaal dan een uitzondering zijn dat slechts een minderheid van de besmetten te maken krijgt met ernstige gevolgen van een besmetting. Zo zou slechts een minderheid van mensen die besmet zijn met het poliovirus ook daadwerkelijk polio krijgen, net zoals slechts een klein deel van de coronabesmetten ook daardwerkelijk in het ziekenhuis belandt. Dat zou met genetische factoren te maken (kunnen) hebben.
Bron: New Scientist