Het lijkt er op of zo’n beetje iedereen in de wereld zich ertoe heeft gezet om (opnieuw) de ruimte te veroveren. Waren het in de vorige eeuw vooral landen die ‘naar buiten’ wilden, nu gooien ook miljardairs als Bezos en Branson hun raketten in de strijd. Je vraagt je af waar dat goed voor is en welk (on)gerief dat ons brengt. Een ding is zeker: een ruimtereis brengt een hoop lucht- (of moet ik zeggen ruimte-)vervuiling met zich mee. Het lanceren van een (=1) raket brengt al snel zo’n 300 ton kooldioxide in de atmosfeer (om maar wat te noemen).

Verleden week bracht het bedrijf Virgin Galactic Virgin-baas Richard Branson op zo’n 86 km boven de aarde; waar de aardatmosfeer wordt geacht over te gaan in de ruimte. Ook Amazon-oprichter en -baas Jeff Bezos is van plan een uitstapje naar de ‘ruimte’ te maken. Dat is niet de eerste en ook niet de laatste ruimtereis voor (dik betalende) toeristen. Branson zegt de ruimte toegankelijk te willen maken voor iedereen. Onder iedereen verstaat deze malloot alle mensen die het kaartje van eenmiljoen of meer voor de reis kunnen betalen.

SpaceX, Virgin Galactic en Space Adventures willen ruimtereizen een ‘normale’ toeristische attractie maken, maar daarnaast zijn allerlei landen en bedrijven ook driftig op zoek naar ‘goud’ op de maan: Amerika, China, Japan, India, de EU (en dan vergeet ik er vast nog wel een paar).
Al die ruimtereisdrift zal voor veel vervuiling zorgen die slecht voor klimaat en milieu is en dat is toch opmerkelijk nu we op allerlei fronten keihard worden geconfronteerd met de gevolgen van door de mens veroorzaakte klimaatontwrichting.
Het vergt een hoop energie (en dus brandstof) om een raket buiten de aantrekkingskracht van de aarde te krijgen. De Falcon 9-raket van SpaceX gebruikt ‘gewoon’ vliegtuigbrandstof (kerosine), de NASA waterstof, maar andere raketten weer hydrazine, een stikstofverbinding enzovoort. Verbranding van die stoffen (er zijn er meer) brengt een hoop ongerief in de atmosfeer, zoals kooldioxide, water, chloor, stikstofoxiden en dergelijke onaangename verbindingen.
Volgens Eloise Marais van het universiteitscollege in Londen zijn de broeikasgasemmissies van raketten in absolute zin klein in vergelijking met de luchtvaart, maar dat kan met de heersende ruimtereisdrift aanzienlijk toenemen. “Een lange vlucht met een vliegtuig veroorzaakt 100 tot 300 ton kooldioxide”, zegt ze. “Voor een raketlancering is dat 200 tot 300 ton, twee grootteordes meer. Dat hoeft niet eens zo erg veel te groeien om met andere bronnen (van broeikasgassen; as) te strijden.”

Klein

Op het ogenblik is het aantal raketvluchten nog klein. Volgens de NASA zouden er het vorig jaar 114 lanceringen hebben plaatsgevonden. Dat is erg weinig in vergelijking met 100 000 vluchten (met een vliegtuig) per dag.
De uitstoot van raketten komt direct in de hogere atmosfeer terecht en die blijft daar lang, zeker twee, drie jaar. Zelfs het onschuldige water kan in de hogere lagen, volgens Marais, opwarming van de aarde veroorzaken.
Dichter bij de grond veroorzaken de lanceringen een hoop warmte, die kan leiden tot meer ozon in de onderste laag van de atmosfeer (troposfeer) waar dat gas als broeikasgas fungeert. In de hogere atmosfeer, waar ozon fungeert als uv-filter, zou dat gas kunnen worden vernietigt door verbrandingsproducten van de raketbrandstoffen.

Volgens Jessica Dallas van het Nieuw-Zeelandse ruimtevaartagentschap is de vernietiging van ozon in de hogere atmosfeer (aangeduid met stratosfeer) het zorgelijkste gevolg van raketlanceringen. In 2019 werd een rapport openbaar gemaakt over het ruimtepuin dat door al dat rondvliegende gedoe rond de aarde ontstaat. Daar komen nog die verbrandingsproducten bij, stelden de auteurs.
Marais: “We weten niet hoe groot het ruimtetoerisme gaat worden.” Er zijn schattingen dat dat jaarlijks met zo’n 17% per jaar zal groeien in het komende decennium.
De afgelopen jaren beperkten de ‘ruimtereisjes’ zich tot pendelvluchten naar het internationale ruimtestation, maar, zoals gesteld, lijkt het er op of iedereen nu weer de ruimte in wil met de maan als, voorlopig, belangrijkste doel, maar ook voor reisjes naar verderop gelegen hemellichamen zoals Mars. Dan hebben we het nog niet eens over de lanceringen van allerlei nieuwe satellieten die naar banen om de aarde worden gestuurd (onder meer om het ruimtepuin op te ruimen).
Ondanks alles denkt Marais dat het mogelijk is om ruimtereizen minder milieu- en klimaatschadelijk te maken. “Er zijn geen regels voor raketbrandstof en -emissisies. Het wordt tijd om dat te veranderen.” Verbieden lijkt me gepaster. Daarnaast moeten, dunkt me, landen hun activiteiten bundelen om de maan te exploiteren, bij voorkeur onder leiding van de VN of misschien moeten we daar helemaal vanaf zien, gegeven de puinhoop die we van onze eigen planeet hebben gemaakt…

Bron: the Guardian