Steeds meer mensen verlaten het platteland en vertrekken naar steden. Nu al zou 55% van de wereldbevolking in steden wonen en verwacht wordt dat dat in 2050 68% zal zijn. Een deel van die nieuwe stedelingen laten landbouwgrond braak achter, geschat op zo’n 400 miljoen ha. Dat land wordt deels heroverd door de natuur, maar volgens onderzoekers  kan dat zowel goed als slecht uitpakken voor de biodiversiteit. De onderzoekers vinden het wezenlijk dat beleidsmakers de gevolgen voor biodiversiteit meewegen in hun beslissingen over die braaklanden. Sedert de jaren ’50 is er, geschat, zo’n 400 miljoen ha braak komen te liggen, een oppervlak zo groot als de helft van Australië. Vooral in de voormalige Sovjet-Unie is veel landbouwgrond aan de ‘natuur’ teruggegeven, zo’n 117 miljoen ha (wederom een schatting). Gergana Daskalova van IIASA in Wenen en Johannes Kamp van de universiteit van Göttingen (D) hebben eens bekeken wat dat betekent voor de biodoversiteit.
“De ontvolking en daarmee het braak liggen van landbouwgrond wordt versterkt door ontwikkelingen zoals de klimaatverandering en de snelle geopolitieke veranderingen”, zegt Daskalova. “De Russische inval in Oekraïne, bijvoorbeeld, heeft al geleid te veel verlaten landbouwgrond. Dat is over de hele wereld zo. De schaal waarop dat gebeurt doet de vraag rijzen of daar een oplossing ligt voor natuuruitbreiding, terwijl we het levensonderhoud van de mensen ook beschermen.”

Goed en slecht

De verlaten landbouwgronden kunnen zowel goed als slecht voor de biodiversiteit uitpakken, stelt het tweetal. De winst zit ‘m in de verrijking van wat vroeger nagenoeg een monocultuur was. Veel slechter kan het niet wat de biodiversiteit betreft. Het eerste wat je ziet terugkomen zijn planten, vogels en ongewervelden die in vrij verstoorde ecosystemen goed uit de voeten kunnen.
Als braakligging gepaard gaat met herverwildering door herinvoering van wild dan komen er waarschijnlijk planten- en misschien ook vleeseters, maar lang niet alle braakland zal zonder hulp kunnen herstellen. Delen die voorheen intensief gebruikt werden zullen zelfs waarschijnlijk nooit meer ‘natuur’ worden, vrezen ze.

Braakligging kan ook negatieve effecten hebben voor de biodiversiteit, maar ook voor de cultuur en tradities (van mensen). In weinig intensief bewerkte grond of grond die louter werd gebruikt voor eigen behoefte die hebben geleid tot onderling afhankelijke ecosystemen zullen instorten als mensen daar wegtrekken. Daardoor zouden zeldzame soorten kunnen verdwijnen en door een of twee dominante soorten worden veroverd ten koste van andere.
Daskalova: “Dat proces loopt niet zo in het oog. Er is nog veel dat we niet weten over het effect ervan op onze planeet. We werken op het ogenblik in Bulgarije, het snelst ontvolkende land ter wereld, om te bepalen welke planten, vogels en andere biodiversiteit terugkeert naar dorpen lang nadat de laatste lamp daar is uitgedraaid.”

Teruggedraaid

Elke winst aan biodiversiteit kan echter snel worden teruggedraaid als het land weer in gebruik wordt genomen als landbouwgrond of een andere bestemming krijgt, stellen de onderzoekers. Er is een grote behoefte aan land, al was het alleen maar voor het plaatsen van windmolens, voor energiegewassen en zonneparken. Vaak gebeurt dat al tien jaar nadat de boeren zijn weggetrokken.
De onderzoekers drukken beleidsmakers op het hart de verandering in biodiversiteit mee te nemen in de beslissing wat er met dat braakland zal gebeuren. Natuurherstel en -behoud horen in die overwegingen een belamngrijke plaats in te nemen.

Bron: idw-online.de