Vertegenwoordigers van Iran, China en Polen (staatssecretaris Michał Kurtyka) bij de sluiting van de klimaatconferentie (afb: Nature)
Het heeft er alle schijn van dat het klimaatakkoord van Parijs niet in Katowice is gesneuveld, maar dat vrijwel alle landen in de wereld zijn overeengekomen ‘Parijs’ handen en voeten te geven. Handleiding voor die uitvoeringsfase is het ‘regelboek’. De EU, die zichzelf graag als voortrekker ziet, liet zich, gelezen de berichtgeving, niet bepaald van zijn beste kant zien en in Nederland praten we over de uitbreiding van het aantal vliegbewegingen. Het klimaatakkoord in werking. Te weinig volgens velen voor de doelstelling onder de 2°-grens te blijven (laat staan de 1,5°C).
Het schijnt weer tot de late uurtjes van de twee weken durende conferentie te hebben moeten duren om zover te komen. Verschillende technische zaken zouden doorgeschoven zijn naar de klimaatconferentie volgend jaar en van ambitieuzere plannen is voorlopig niks terechtgekomen, dit tot groot ongenoegen van milieuorganisaties en betogers.
“De meerderheid van het regelboek voor het Parijse akkoord is er gekomen en daar moeten we dankbaar voor zijn”, zegt Mohamed Adow, klimaatdeskundige bij Christian Aid, “maar het feit dat landen schoppend en schreeuwend over de streep moesten worden getrokken toont dat sommige landen nog niet echt wakker zijn.”
Het regelboek gaat over de manier waarop landen hun beloften in Parijs moeten waarmaken. Arme landen worden geldelijk ondersteund bij het verwezenlijken van hun klimaatdoelstellingen. “Hiermee hebben we samen duizend stapjes vooruit gemaakt”, zei de Poolse staatssecretaris Michał Kurtyka die de onderhandelingen leidde.
“Elk land heeft wel delen die het niet bevalt. We hebben geprobeerd de belangen van alle partijen mee te laten wegen. Het is geven en nemen. We zullen met zijn allen moed moeten tonen en nog een stap moeten maken voor de hele mensheid.”
De bijeenkomst in de Poolse stad vond plaats nadat vanuit het wetenschappelijk front, inclusief het VN-klimaatforum, alarmerende berichten kwamen dat wat we in Parijs hebben afgesproken bij lange na niet voldoende is om de afgesproken doelstelling te halen en dat de gevolgen (nog) erger kunnen uitpakken dan nu voorzien wordt. Daar komt nog eens bij dat in Brazilië met Jair Bolsonaro een rechtse kloon van Donald Trump als president is gekozen en dat ook Australië terugtrekkende bewegingen maakt. Die berichten deden Amerika, Rusland en de oliestaten Saoedi-Arabië en Koeweit op de rem trappen. Ze wensten het IPCC-rapport slechts voor kennisgeving aan te nemen.
Dat kwam die dwarsliggers op woede van kwetsbare eilandstaten en milieugroepen te staan (wat ze waarschijnlijk worst zal wezen). In de uiteindelijke slottekst is dan ook een verwijzing naar specifieke reducties niet te vinden. Het klimaatforum wordt bedankt voor het rapport maar de conclusies worden niet overgenomen, met dank aan het viertal.
Opluchting
Johan Rockstrom van het klimaatinstituut in Postdam (D) zei opgelucht te zijn over het resultaat. “Het akkoord leeft nog steeds ondanks een toename van populisme en nationalisme. Mijn grootste zorg was dat de ambities niet strookten met de wetenschap, vooral met de noodzaak de uitstoot door fossiele brandstoffen in 2030 te halveren in lijn met het IPCC-rapport.”
Volgens Alden Meyer van de vereniging van bezorgde wetenschappers heeft de bijeenkomst in Katowice een solide basis gelegd voor de uitvoering en versterking van het akkoord in Parijs. Hij houdt het ook voor mogelijk dat Amerika in een volgende presidentsperiode weer meedoet met ‘Parijs’.
Een struikelblok was het inrichten van een markt voor emissierechten. Economen denken dat een internationaal handelssysteem een effectieve manier is om de broeikasgasuitstoot te verminderen, terwijl daarmee geld vrijkomt voor maatregelen de klimaatverandering te temperen. Brazilië wilde zijn regenwoudarsenaal in de strijd gooien in plaats van de uitstoot van kooldioxide te belasten met een handelsprijs, maar de rijke landen landen vonden dat systeem niet geloofwaardig en helder.
De VS hadden in Katowice een wat merkwaardige rol. Aan de ene kant is daar ene Trump die niet gelooft in door de mens veroorzaakte aardopwarming en die kolen van harte aanbeveelt, maar aan de andere kant deed de Amerikaanse delegatie, grotendeels dezelfde namen als onder Obama, haar uiterste beste regels te bedenken waardoor landen de boel niet kunnen laten ‘verslonzen’. In 2020 hoort Amerika niet meer bij de wereld, zo heeft Trump besloten.
Emissiehandel
Juist de beslissingen over een zo belangrijk geacht instrument als de emissiehandel zijn doorgeschoven naar het volgend jaar en zo blijft de wereld maar talmen. Dan wordt er gesproken over ’technische zaken’. In september 2019 is de volgende aflevering in de reeks klimaatonderhandelingen. Die vindt dan plaats in het land van de ‘vijand’: New York.
De belangrijkste afspraken in Parijs
- Vanaf 2020 moeten de landen elke twee jaar melden welke maatregelen ze inzetten om de broeikasgasuitstoot te verminderen.
- De landen moeten duidelijk maken hoe de uitstoot zich ontwikkelt. De daarbij toegepaste meetmethoden moeten goedgekeurd zijn.
- Vanaf 2023 wordt er elke vijf jaar een balans opgemaakt of de inspanningen ook tot de gewenste resultaten leiden.
- Een VN-commissie houdt bij of de landen hun (zelf) gedan belofte nakomen.
- Vanaf 2025 zullen de rijke landen en eventuele vrijwilligers (landen) geld in een klimaatpot stoppen. Met dat geld moeten maatregelen tegen extreem weer en energieprojecten gefinancierd worden. Ook zullen de effecten van die maatregelen en projecten moeten worden vastgelegd.
- Schade en verlies als gevolg van klimaatverandering zullen worden aangepakt, zonder dat er aanspraak kan worden gemaakt op schadevergoeding (!; as).
- Een de internationale handel in CO2-certificaten kunnen alleen landen deelnemen die een plafond voor hun uitstoot hebben gesteld.
Bronnen: ABC News, der Spiegel