De waterwagen ergens in Peru (afb: SuSanA Secretariat. (CC BY 2.0 DEED))
Digitale activiteiten vergen niet alleen een hoop energie, maar ook veel (koel)water. Door de groeiende populariteit van kunstmatige intelligentie groeit dat probleem alleen maar en zou zelfs kunnen leiden tot drinkwater-tekorten in een periode van klimaatverandering waarin de drinkwatervoorziening toch al onder steeds zwaardere druk komt te staan. Nu al hebben zo’n tweemiljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater in huis. “We moeten zorgen dat de milieukosten van ki rechtvaardig verdeeld wordt over de wereld”, zegt Mohammad Atiqul Islam van de universiteit van Texas en medeopsteller van het rapport over het waterverbruik van datacentra door SciDev.Net.Volgens de kaart van datacentra heeft Lagos, de voormalige hoofdstad van Nigeria tien datacentra. Van de koolstofvoetadruk van die centra is wel het een en ander bekend, maar weinig van het waterverbruik. Lagos kampte al voor de komst van de datacentra met problemen bij de watervoorziening door onder meer een snel groeiende bevolking en ontoereikende infrastructuur. Volgens de autoriteiten zou 40% van de inwoners geen normale toegang tot schoon drinkwater hebben.
Volgens Saudat Ajijola van de Lead City-universiteit in Ibadan (Nigeria) kunnen datacentra en ki goed zijn voor de wetenschap en economie in Nigeria, maar leggen die een groot beslag op de watervoorziening ter plaatse die toch al met grote problemen kampt.
‘Ouderwetse’ datacentra waren toch al grootverbruikers van water (en energie), maar de opkomst en onstuimige groei van ki heeft de behoefte alleen nog maar sterk opgeschroefd. De meeste datacentra die voor ki gebruikt worden staan nu nog in de VS, maar in toenemende mate raakt ook het mondiale zuiden daarmee ‘besmet’.
Volgens een recent rapport over de gevolgen voor het milieu van het exploderende gebruik van ki zou het aantal bedrijven dat ki gebruikt tussen 2017 en 2022 meer dan verdubbeld zijn.
Zelfs als de ‘zuinigste’ praktijken voor ki gebruikt zouden worden dan zouden de gebruikte leermethoden voor ki verantwoordelijk zijn voor 10% tot 15% van het energieverbruik voor datacentra bij Google, berekenden Googlemedwerkers. Het waterverbruik van de datacentra van Google zou zijn gestegen van bijna 13 miljard liter in 2019 naar ruim 21 miljard liter in 2022.
Ki slurpt ook water
Naast water als koelmiddel is er ook water nodig voor de fossiele energieopwekking. De hoeveelheden water die je nodig hebt voor koeling en energieopwekkingen is heel afhankelijk van de plaatselijke (ook weers)omstandigheden. In warmere streken is meer koelwater nodig dan in koelere.
Ki maakte behoefte aan energie en water alleen nog maar groter. Onderzoekers hebben uitgerekend dat een leersessie voor ChatGPT-3 op servers van Microsoft zo’n 700 000 liter water kost. Een ‘babbeltje’ met de chatbot met zo’n 20 tot 50 vragen kost al gauw een halve liter water. Als je dat babbeltje via datacentra in Azië laat verlopen zou dat al gauw het drievoudige zijn, omdat het daar warmer en droger is.
Kennelijk dringt dat besef niet erg door, want het aantal datacentra in Sub-Sahara, toch niet de koelste en waterrijkste plekken op aarde, zou tot 2030 bijna verviervoudigen. Sinds 2016 zou het aantal in Afrika zijn verdubbeld.
Gegeven het grote aantal aardbewoners dat nu al thuis geen beschikking heeft over schoondrinkwater zijn dat geen vrolijke cijfers, aangezien de meesten van die tweemiljard juist in het warmere deel van de wereld leven. Atiqul Islam, hoogleraar in de informatica, vindt dat de milieueffecten van ki rechtvaardig over de wereld verdeeld dienen te worden.
Microsoft, Facebook (Meta), Amazon en Google hebben beterschap beloofd in 2030, maar Shaolei Ren van de universiteit in Californië in Riverside stelt dat grote techbedrijven altijd wel trucs hebben om ‘waterpositief’ te worden. “Dat is om niet-hernieuwbare energie op een plaats te gebruiken en elders ter compensatie hernieuwbare energie”, zegt Ren. Volgens Islam bezitten die echter maar een klein deel van de datacentra.
Oplossingen(?)
Je zou natuurlijk kunnen bezuinigen op watergebruik. Overstappen op duurzame energie (dus niet op kernenergie, want die is niet alleen niet duurzaam, maar gebruikt net als fossiele energie water om stroom op te wekken) zou een methode zijn of overschakelen op andere koelmethodes, maar de grootste mogelijkheden zitten in de ki en in de elektronica die we nu gebruiken.
Er zijn al ki-methodes die niet van die uitgebreide leersessies nodig hebben, maar veel belangrijker is de energiehonger van onze (nu nog) digitale systemen sterk te reduceren. Dat zou ook wel eens kunnen gebeuren door het gebruik van die systemen te berperken, maar dat zeg ik (=as) geheel op eigen verantwoording.
Ajijola heeft er, heel optimistisch, alle vertrouwen in dat via regelgeving en normering alles wel in het reine komt. “We leven in de techtijd. Investeren in ki-infrastructiir is geen probleem en is ook belangrijk. Daarbij moeten we ons wel verzekeren van duurzame methoden.”