fluorescerend DNA
Biomoleculen zoals DNA, eiwitten en RNA knipperen zo nu en dan. Ze zenden dan licht uit (fluoresceren). Onderzoekers van de Amerikaanse Northwestern-universiteit schijnen de eerste te zijn die dat knipperen hebben waargenomen met behulp van een hoogoplossende beeldtechniek met een resolutie van zo’n 6 nm (1 nm is eenmiljoenste mm). Ze denken dat die techniek nuttig kan zijn bij het bestuderen van ziektes waarbij genmutaties een rol spelen (dat zijn er nogal wat). Lees verder
‘Springende genen’ (LINE1) veroorzaken breuken in het DNA (hier met groen aangegeven) (afb: Salk)
Alle cellen in ons lichaam hebben hetzelfde DNA, leren we op school. De laatste tijd is steeds meer bewijs gekomen dat die regel niet helemaal opgaat. Nu blijkt dat er bij hersencellen nogal wat variëteit is in het DNA. Elke hersencel is een beetje anders, stellen onderzoekers van, onder meer, het Amerikaanse Salk-instituut. Maken die ‘springende genen’ ons uniek? Of misschien wel ziek? Lees verder
Ik zou bijna zeggen: hoe dom kan je zijn. Volgens onderzoekers is het rekenbladprogramma Excel van Microsoft ‘schuldig’ aan nogal wat fouten in de verslaggeving van genonderzoek. Dat programma zou automatisch gennamen hebben omgezet in datums. Zo zou Septin 2 automatisch zijn omgezet in September 2. Dat lijkt me nogal een lullig verwijt, aangezien dat onmiddellijk duidelijk moet zijn geweest (hoeveel eiwitten/genen hebben maandnamen?). Bovendien, dacht ik, zijn dat soort instellingen te wijzigen, zoals Microsoft ook aanvoert. Lees verder
Konden Neanderthalers niet tegen rook?
Er zijn al vele theorieën geopperd waarom de aan de Homo Sapiens verwante Neanderthalers en Denisovanen zo’n 25 000 jaar geleden zijn uitgestorven. Daar komt, waarschijnlijk, een nieuwe theorie bij: ze kunnnen ten onder zijn gegaan doordat ze niet tegen rook konden. De Homo Sapiens zou een mutatie hebben gehad die hem/haar ongevoelig zou hebben gemaakt voor rook. Daarmee leverde de moderne mens overigens wel meteen zijn gevoeligheid in voor kankerverwekkende stoffen die in rook aanwezig zijn. Lees verder
Links het schema van de homologe recombinatie bij een DNA-breuk. Rechts het simpelweg aan elkaar plakken van de gebroken delen
Identieke stukken DNA kunnen elkaar vinden zonder dat ze daarbij geholpen hoeven worden door andere stoffen. Die theorie bestond al, maar nu schijnen onderzoekers van het Imperial College in Londen en van de Amerikaanse Harvard-universiteit dat te hebben aangetoond aan stukjes dubbelstrenging DNA. Het zou de vierde onafhankelijke demonstratie in glas zijn (dus niet in de cel), waarbij die aantrekking tussen dezelfde basevolgorde op het DNA is aangetoond en daarmee een nieuw bewijs dat de homologe gebieden op, dubbelstrengig DNA elkaar ‘herkennen’. Dat zou dan toch nog eerst in een levende cel moeten worden bewezen. Lees verder
DNA-tests
Veel wat te maken heeft met leven en dood en alles wat daar tussen zit is nog steeds een mysterie voor ons. Iemand die bepaalde genetische afwijkingen heeft zou een bij die mutatie behorende ziekte moeten krijgen, maar in een grootscheeps onderzoek, waarin zo’n 600 000 genomen (mv van genoom) zijn afgelezen blijkt dat zo’n dertien genomen mutaties vertonen die horen bij ernstige ziektes, maar de ‘getroffenen’ hadden nergens last van. Tenminste, dat zou blijken uit de gegevens. De dertien ‘onaanraakbaren’ zijn zoek. Lees verder
Een mannetjesbrulaap aan het brullen
Evolutie rekenen we in miljoenen jaren, mutaties in generaties. Het schijnt dat onderzoekers nu een mutatiemechanisme hebben ontdekt bij primaten dat snel, gecoördineerd en agressief is. De ontdekking zet berekeningen op losse schroeven over wanneer een soort zich in de loop van de evolutie heeft opsplitst. Lees verder
DNA codeert ook voor ‘nutteloze’ lange, nietcoderende RNA-moleculen (afb: Chang-lab)
Op school hebben we geleerd dat in de genen op het erfelijkheidsmolecuul DNA de genen liggen, die coderen voor eiwitten. Eiwitten zijn de molecullen die het meeste werk doen in een levend organisme. Sommige genen coderen niet voor eiwitten, maar ‘produceren’ zogenaamd lang, nietcoderend RNA. Er schijnen zo’n 58 000 nietcoderende RNA-moleculen te worden aangemaakt bij mensen. Maar van enkele lnc-RNA’s is maar bekend wat ze doen. Zo is een van die lncRNA’s belangrijk voor de gezondheid van vrouwen. Dat molecuul wordt geproduceerd door het X-chromsoom. Daar heeft een vrouw er twee van en de man maar een. Het eiwit Xist schakelt het Xist-gen op het ene X-chromosoom bij vrouwen uit. Gebeurt dat niet, dan zou dat kunnen leiden tot kanker, is uit muisproeven gebleken. Dat een zo simpele bouwwerk dat ons voor ogen stond (DNA–>boodschapper-RNA–>eiwit) blijkt al studerende steeds ingewikkelder te worden. Wat doen al die lange, nietcoderende RNA-moleculen? Howard Chang van de Stanford-universiteit en medeonderzoekers hebben nu van een aantal van die lnc-RNA’s achterhaald wat ze uitvreten. LncRNA’s zijn best wel belangrijk, zo bleek Chang en de zijnen. Lees verder
Het p53 helpt bij het gezond houden van telomeren en daarmee van het hele DNA (afb: EMBO Journal)
Het ‘antikankereiwit’ p53 krijgt wereldwijd als bestrijder van die woekerziekte al veel aandacht, maar uit nieuw onderzoek zou zijn gebleken dat p53 ook een grote bijdrage levert aan het gezond houden van de telomeren, de uiteinden van de chromosomen. Er is een relatie tussen de (lengte van de) telomeren en veroudering. Lees verder
Elke kankersoort heeft een ander basispakket van overlevingsgenen (afb: Cell)
Er is een kaart gemaakt van genen die kankercellen in leven houden. Die genenkaart geeft enige houvast hoe ons erfgoed werkt en welke genen betrokken zijn bij ziektes als kanker. De onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Toronto (Can) vonden zo’n 1580 genen die wezenlijk zijn voor de overleving van cellen, vijf keer meer dan tot nu toe werd aangenomen. Daar kwamen ze achter door alle genen, een kleine 20 000, stuk voor stuk weg te knippen in (menselijke) kankercellen. Daarmee wordt enig licht geworpen op de zwakke punten van kankercellen, hetgeen de basis zou kunnen vormen voor nieuwe behandelmethodes. Lees verder