Of je dement (kinds) wordt zou voor eenderde afhangen van je genen. Gewicht, beweging en de hartconditie zouden voor nog eens 20% risicofactoren voor dementie zijn. De rest (zo’n 50%) is onbekend. Onze omgeving speelt een rol, maar hoe? Tom Russ van de universiteit van Edeinburgh (Schotland) met medeonderzoekers onderzochten zestig onderzoeken en vonden dat luchtvervuiling een rol speelt. Ook gebrek aan vitamine D zou een duidelijke risicofactor zijn. Lees verder
EB-virus smoort hulproep cellen

Het ebv (ik neem aan de rondjes in de cellen) verhindert aangevallen cellen het afweersysteem te alarmeren (afb: Helmholtzcentrum)
Ik vind het opmerkelijk dat virussen, door veel weten-schappers niet als levende organismen beschouwd, allerlei listige mechanismes hebben om hun aanwezigheid bij hun gastheer te verdoezelen om hun uiteindelijke doel te bereiken: zich vermenigvuldigen (vaak ten koste van de gastheer). Het Epstein-Barr-virus (ebv) stuurt micro-RNA-moleculen uit om te voorkomen dat aangevallen cellen alarm slaan, zo blijkt. Lees verder
Seks voor de wedstrijd is helemaal niet slecht
Tijdens de jongste Olympische Spelen in Rio werden in het Olympische dorp 450 000 condooms uitgedeeld. Dat schijnt vreemd te zijn als je weet (denkt te weten) dat seks de sportprestatie negatief beïnvloedt. Er zijn onderzoekers die dat ‘feit’ betwisten. Dat doen ze op basis van, vinden zelf, onderzoek dat veel hiaten vertoont. Lees verder
fMRI houdt neurowetenschappers voor de gek

Een dode vis met (schijnbare) hersenactiviteit
Stabielere kwantumbits van normaal silicium

Lieven Vandersypen (TU Delft)
Instabiliteit kan een computer niet gebruiken. Ook een kwantumcomputer heeft een zekere mate van stabiliteit nodig. Stabiliteit is een van de vele problemen die de kwantumcomputer aankleven. Soms zijn er verbeteringen te melden. Zo komt uit Delft het bericht dat onderzoekers van de plaatselijk TU een kwantumbit hebben gemaakt die stabiel genoemd zou mogen worden. En dat met gewoon silicium. Volgens onderzoeker Lieven Vandersypen van de TU zouden de siliciumkwantumbits 100 maal stabieler zijn dan de exotischer galliumarsenidekwantumbits. Onderzoekers in Australië hebben de lat nog weer wat hoger gelegd: 2,4 ms. Ze gebruikten magneetvelden om de kwantumbit (de spin van een enkel elektron) te stabiliseren. Lees verder
In twee jaar synthetisch neushoornhoorn

De neushoorn is een belangrijk gespreksonderwerp op de Cites-bijeenkomst in Johannesburg (Zd-Afr)
Het is net of je een fiets jat als je een bel nodig hebt, neushoorns doodschieten voor hun hoorn. Toch gebeurt het zo vaak dat de neushoorn inmiddels een bedreigde diersoort is. Nu heeft ene Matthew Markus, directeur van het bedrijf Pembient, beloofd binnen twee jaar met synthetische rinohoorns te komen die biologisch gelijkwaardig zouden zijn aan de echte neushoornhoorn. Dat zal ze leren, die stropers/moordenaars (is waarschijnlijk de gedachte. Natuurbeschermers denken dat Markus’ plannen te ‘riskant’ zijn. Lees verder
Nobelprijs scheikunde voor molmachines

De nanoauto van Feringa. Leuk zo’n ding, maar wat moet je er mee?
Een hoera, er is weer eens een Nederlander die de Nobelprijs krijgt: Ben Feringa van de universiteit van Groningen. Hij moet die prijs wel delen met de Brit Fraser Stoddard en de Fransman Jean-Pierre Chauvage. Hun gemeenschappe-lijke thema is de ontwikkeling van moleculaire machines, molmachines. Daar wordt al jaren aan gewerkt en sommigen, inclusief de drie prijswinnaars, zien een grote toekomst voor molmachines weggelegd in, onder meer, gerichte medicijnafgifte maar ook in de elektronica en op energiegebied. Er zijn nog steeds sceptici die molmachines wel leuke dingetjes vinden, maar waar niet zo veel mee te doen valt. Lees verder
Nobelprijs voor de fysica achter supergeleiding e.d.

In de jaren ’80 maakte de kritische temperatuur waar beneden supergeleiding heerst een ‘sprong’ . Toch is nog steeds niet duidelijk hoe supergeleiding werkt, ondanks het werk van de drie kersverse Nobelprijswinnaars.
De Nobelprijs voor de natuurkunde 2016 is toegekend aan drie Britse wetenschappers die een ongewone materiaaltoestand ontdekten in de wereld van de elementaire deeltjes: David Thouless, Duncan Haldane en Michael Kosterlitz. De door het drietal met wiskundige middelen bestudeerde exotische fases zouden wezenlijk zijn voor supergeleiding, wrijvingsloze vloeistoffen en het gedrag van ultradunne magneetlagen. Lees verder
Vliegen op brandstofcellen

Het HY4-vliegtuigje (afb: der Spiegel)
Het heeft iets van dweilen met de kraan open, dat geslijm met elektrische voer-, vaar- en vliegtuigen. Hoe je ook wendt of keert, gemotoriseerd vervoer vergt enorme hoeveelheden energie. Bij een auto hebben we het al gauw over honderden kilo’s die moeten worden meegesleept om iemand van, zeg, 80 kg te verplaatsen. Bij een vliegtuig is het waarschijnlijk nog erger, want dat moet nog eens de zwaartekracht neutraliseren. Dit beseffende komt zo’n verhaal over een vliegtuigje dat op brandstofcellen vliegt wat armetierig over. Nee, ook vliegen op brandstofcellen is niet groen. Lees verder
“We zijn bij klimaat op gevaarlijk terrein beland”

De ontwikkeling van de kooldioxideconcentratie in de atmosfeer bij Mauna Loa (afb: NOAA)
Sedert de industriële revolutie eind negentiende eeuw is de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer gestegen met gemiddelde 2 ppm (delen per miljoen) per jaar. In september, normaal het laagste niveau in een jaar, is in Mauna Loa op Hawaii een niveau bereikt van 401 permiljoen, dat volgens de geleerden in miljoenen jaren niet zou zijn voorgekomen. We zijn op een gevaarlijk punt aangekomen, stellen sommigen dan ook. Lees verder