Grootste meer ter wereld vrijwel helemaal verdampt

Aralmeer wordt giftige woestijn

Aralmeer wordt giftige woestijn (afb: schermafdruk WNF)

In de jaren ’60 had het Aralmeer een oppervlak van 66 458 km2, ruim anderhalf keer het oppervlak van Nederland. Nu is er van de grote zoetwaterplas nog geen 7000 km2 over verdeeld over twee meren. De rest is een droge en giftige woestijn geworden, gif dat door de wind ruimhartig over de aarde wordt verspreid.
Lees verder

Energiezuinige opslag voor tijdelijk geheugen(?)

baan-Halleffect

Het OBELIX -project richt zich op de ontwikkeling van energiezuinige ict-systemen. In dit geval gaat het om baanspinstromen. Als het evenwicht van een elektronspin verstoord wordt, bijvoorbeeld door stroom, ontstaat een aanzieniijke baandraai-impuls (gele pijl) en een stroom (zwarte pijl)  (afb.: Dongwook Go/JGU)

Datacentra zouden momenteel verantwoordelijk zijn voor ongeveer 1% van het totale wereldenergieverbruik, wat overeenkomt met 200 terawattuur per jaar. Deze enorme vraag naar energie heeft alom wetenschappers ertoe aangezet om  manieren te zoeken om het energieverbruik te verminderen. Onderzoekers van, onder meer, de Johannes Gutenberguniversiteit denken daar hun bijdrage aan te leveren met de ontwikkeling van het spin/baantorsie-magnetisch-RAM-geheugen (SOT-MRAM in Engelse afko). Die techniek zou zowel voor (mobiele) telefoons als supercomputers gebruikt kunnen worden en het energieverbruik voor gegevensopslag met 50% kunnen verminderen. Lees verder

Oorsprong Indo-Europese talen herleid uit oud DNA

Indo-Europese talen

Verspreiding Indo-Europese talen (afb: WikiMedia Commons)

Duizenden jaren oud DNA zou hebben uitgewezen hoe de Indo-Europese taal is ontstaan. ​​Volgens deze theorie ligt de oorsprong van deze taalfamilie bij een voorheen onbekende tak van steppenomaden die ongeveer 6500 jaar geleden ten noorden van de Zwarte Zee leefden. Uit deze voorouders en uit andere groepen ontwikkelde zich de Jamna(ja)cultuur, die de Indo-Europese cultuur naar het Europa van de Bronstijd (3000 tot 80 vC) bracht. De nieuw ontdekte tak zou ook de lang gezochte schakel vormen tussen het Indo-Europees en Anatolisch. Lees verder

Slechts 7% van mensen met geestelijke of drugsproblemen krijgt adequate behandeling

Geestelijke gezondheidszorgUit een onderzoek van gegevens van 57 000 mensen in 21 landen blijkt dat maar 6,9% van mensen met geestelijke of drugsproblemen een effectieve behandeling krijgen. De grootste hinderpaal zou zijn dat de mensen met die problemen die niet herkennen als problematisch, maar ook mensen die wel hulp zoeken krijgen vaak niet een effectieve behandeling. Lees verder

Google versoepelt zijn principes over ki-toepassingen

Demis Hassabis, ki Google

Ki-baas Demis Hassabis (afb: WikiMedia Commons)

Ooit is Google opgericht door een groepje idealisten die vonden dat de eind vorige eeuw op het web fungerende zoekmachines moesten worden ontdaan van reclame. Inmiddels is Google een van de grootste en machtigste bedrijven in de wereld geworden. Niet al het idealisme was daarmee verdwenen.
Zo zou Google kunstmatige intelligentie nooit gebruiken voor militaire of spionagedoeleinden, maar na de verkiezing van Donald Trump als president van Amerika is de wereld sterk veranderd en vindt Google kennelijk dat het lang genoeg geduurd heeft met dat idealisme. Lees verder

Aardbeving Iran niet veroorzaakt door kernproef

Aardbevingen in Iran

Aardbevingen komen in het gebied rond Semnan vrij regelmatig voor zoals in 2015 en 2018 met ongeveer dezelfde kracht als in oktober 2024 (afb: Benjamin Fernando et al./Seismica)

Er waren speculaties dat de aardbeving die in oktober vorig jaar in Iran werd gemeten het gevolg zou zijn geweest van een ondergrondse kernproef. Onderzoekers van de Johns Hopkinsuniversiteit zouden dat verhaal nu onderuit gehaald hebben (pdf-bestand). Lees verder

Kringlopen van e-schroot ‘geautomatiseerd’

Demontagerobot

Robot verwijdert moederbord uit computer (afb: Fraunhofer IFF)

Er wordt, vooral in de rijke landen, steeds meer digitale troep geproduceerd: e-schroot. De daarin gebruikte materialen opwerken voor hergebruik is een stap in de richting naar een kringloopeconomie, maar dat wordt nog nauwelijks gedaan. Het Fraunhofer instituut voor productie en automatisering (IFF) hoopt die stap wat simpeler te maken door het demonteren van elektrische en elektronische apparatuur te automatiseren. Lees verder

Diversiteit veel dieren en planten neemt af

Floridapanter

Floridapanter (afb: WikiMedia Commons)

De genetische diversiteit van tweederde van de populaties dieren en planten neemt af, waardoor het moeilijker wordt om zich aan te passen aan veranderingen in de omgeving, zo blijkt uit recent onderzoek. Lang voordat een soort uitsterft, wordt de populatie kleiner en raakt steeds meer gefragmenteerd, waardoor het aantal potentiële partners en dus de genetische variëteit afneemt. Dit maakt een soort kwetsbaarder voor toekomstige bedreigingen zoals ziekten en uiteindelijk voor uitsterving. Lees verder

Krabben bij jeuk alarmeert (ook) het afweersysteem

Jeuk is hoogst irritant en de neiging om te krabben is daarom ook haast onweerstaanbaar. De algemene mening is dat krabben het probleem alleen maar verergert, maar nu hebben onderzoekers uitgevonden dat krabben (bij muisjes) ook een positief effect heeft: het alarmeert het afweersysteem dat de micro-organisme ter plekken decimeert, zo bleek. Een idee dat de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen mogelijk maakt, roepen onderzoekers dan vaak. Lees verder

Een taalmodel voor meer 30 dollar?

Jiayi Pan

Jiayi Pan: piepklein taalmodel (afb: jiajipan.com)

DeepSeek zou aannemelijk hebben gemaakt dat kunstmatige intelligentie niet afhangt van de grote en enorme bedragen. Dat grote taalmodel zou maar een dikke vijfmiljoen dollar hebben gekost. Onderzoekers van de universiiteit van Californië rond Jiayi Pan zouden maar 30 dollar hebben besteed, gebruikmakend van eenaftelprog. Hij zou aan een artikel over deze prestatie werken.
Lees verder