De gewone vinvis (afb: WikiMedia Commons)
Toen er nog driftig of walvissen gejaagd werd stonden de vinvissen op het punt om uit te sterven. Dankzij het beëindigen van de jacht, alleen Japan en IJsland bleven halsstarrig op walvissen jagen zogenaamd voor wetenschappelijke doeleinden, heeft de vinvisstand rond de Zuidpool zich weer hersteld, zo blijkt uit recent onderzoek. Het kan dus wel. Lees verder
De toename van de wereldbevolking volgens de VN (afb: VN)
In 1950 telde de wereldbevolking 2,6 miljard mensen. Nu 72 jaar later is dat getal verdrievoudigd tot bijna achtmiljard. Dat aantal zal volgens de VN eind van dit jaar worden bereikt. De wereldbevolking stijgt maar de draagkracht van de aarde is aan grenzen gebonden. Hoeveel mensen kan de aarde dragen? Heel lang is de (groei van de) wereldbevolking geen thema geweest, maar is dat terecht? Uit recent onderzoek blijkt dat de biodiversiteit in Afrika wordt bedreigt door drie zaken: klimaatverandering, landgebruik en bevolkingsgroei. Lees verder
Inheemse volken zijn de eerste slachtoffers van onduurzaam ‘gebruik’ van wilde soorten (afb: IPBES)
Er leven op de aarde bijna achtmiljard mensen (dat waren er in 1950 2,6 miljard). Eenvijfde daarvan is afhankelijk van wild (planten, dieren, schimmels en wat er nog meer leeft), maar veel soorten die de mens nodig heeft voor zijn voortbestaan worden allesbehalve duurzaam (hernieuwbaar) gebruikt/verbruikt, zo blijkt uit een grootschalige analyse. Volgens eerder onderzoek uit 2019 zouden eenmiljoen soorten (planten en dieren) worden bedreigd met uitsterving. Door de eveneens door de mens veroorzaakte klimaatopwarming wordt die trend nog eens versterkt. Lees verder
De proton/proton-botsing waaruit het bestaan van het Higgs-deeltje kon worden afgeleid (foto: CERN)
Tien jaar geleden werd het Higgsdeeltje voor het eerst waargenomen. Dat zou zorgen voor de massa van materie. In de tussentijd hebben vooral onderzoekers rond de grote hadronbotser (LHC) dit boson aan een nadere inspectie onderworpen. Een van de grote vragen was of het deeltje netjes volgens de theorie met andere deeltjes wisselwerkt. Met krachtdeeltjes als fotonen, W- en Z-bosonen was geconstateerd bij de ontdekking, gebeurt dat al. In 2016 lukte het met materiedeeltjes als quarks en leptonen. In 2018 werd ook de wisselwerking met de topquark vastgesteld. Toch zijn lang niet alle vragen beantwoord. Lees verder
Ágnes Horvát (afb: Northwesternuniv.)
Het lijkt er op dat de wetenschap een prima methode heeft om waarheid van verzinsel te scheiden (de falsificatie en de beoordeling door gelijken) maar dat is niet helemaal waar. Uit onderzoek van Ágnes Horvát en collega’s van de Northwesternuniversiteit blijkt dat teruggetrokken artikelen twee keer zo vaak worden geciteerd door pers en sociale media e.d. dan soortgelijke artikelen met een zelfde ‘status’ in dezelfde bladen gepubliceerd maar die alle kritiek hebben doorstaan. Lees verder
Het verzamelen van grondwatermonsters (afb: univ. van Jena)
99% van het zoete water op aarde is grondwater. Het blijkt dat die ondergrondse micro-organismen in dat grondwater hyperactief zijn ondanks het ontbreken van zonlicht. Ze moeten hun energie noodgedwongen halen uit zwavel of plantenresten. Toch is hun productie, het vastleggen van koolstof in organische verbindingen, per cel net zo hoog als die van plankton dat volop van de energierijke zon kan profiteren. Tezamen binden die grondwaterorganismen ten minste zo’n 110 miljoen ton koolstof, maar dat zou zo maar zelfs 260 miljoen ton kunnen zijn. Dat is maar 0,25% van de mondiale koolstofvastlegging door organismen en planten, maar dat is aanzienlijk meer dan vermoed. Lees verder
De mens heeft zich altijd ver verheven boven de rest van de soorten gezien. Feit is dat de diersoort mens meer dan andere soorten heeft gecreëerd, zowel in positieve als negatieve zin. Onderzoekers vergeleken netwerken in de hersens van mensen, muizen en apen. Ze stuitten op een netwerk van remmende hersencellen dat tien keer sterker vernet was dan bij muizen. Wat dat precies doet is nog onbekend, maar zou die ‘rem’ de diersoort mens bijzonder (dus ook destructief) hebben gemaakt, maar hoe zit het dan met makaken? Lees verder
De besprekingen op een voorbereidings-congres voor de COP15 in Montréal eind december over de biodiversiteit lijken mislukt. Er gaat een brandbrief van milieu- en natuurorganisaties naar de wereldleiders om eindelijk haast te maken met maatregelen de biodiversiteit op de wereld te redden. Landen lijken zich nog steeds weinig aan te trekken van de alarmfase die drie jaar geleden werd ingeluid. Hele ecosystemen zouden op instorten staan. Lees verder
Zomertortel (afb: WikiMedia Commons)
Er woedt al jaren een heftige discussie over de vogeldoden die windenergie veroorzaakt (terwijl zelden wordt berekend hoeveel vogels overlijden door botsingen met auto’s of gebouwen), maar vogels krijgen ook op andere terreinen te maken met de verwoestende ‘vindingrijkheid’ en expansiedrift van de mens. Wereldwijd gaat het aantal trekvogels achteruit, doordat ze van de wijs gebracht worden door de veranderingen in het landschap die de mens onvermoeibaar realiseert in de vorm van wegen en bebouwingen maar ook doordat ze zich tegen objecten doodvliegen of worden neergeschoten, zo blijkt uit onderzoek van ook satellietgegevens boven Europa, Afrika en West-Azië. Lees verder
Opname van de relatief kleine MAST-fusiereactor van het tokamak-type uit het Verenigd Koninkrijk
Tritium is een belangrijke (wezenlijke?) component voor het fusieproces tussen twee waterstofisotopen (deuterium en tritium). Bij fusie van twee kernen ontstaan heliumkernen (4He) en een hoop energie: zon op aarde spelen. En die energie zou schoon zijn. Die levert (haast) geen radioactieve producten zoals broer kernsplitsing, de ‘normale’ vorm van kernenergie. Klein probleempje: tritium is vreselijk schaars. ITER, de fusiereactor in aanbouw in Frankrijk, nog steeds een proefreactor, zou in zijn eentje bijna alle tritiumvoorraden opslokken. Wordt kernfusie een doodgeboren kind? Lees verder